Er zijn naar mijn weten niet zoveel jazzmusici die zowel actief zijn in de rol van pianist als in die van saxofonist, maar de op 30 april 1946 in Chicago geboren Joel Futterman behoort daar zeker bij. Hij is nog steeds actief en maakt ook nog steeds Cd’s, tegelijkertijd verschijnen er de laatste jaren ook albums met oudere opnames, zoals nu bij het Zweedse Silkheart, tegenwoordig deel van Rogue Art, dat ‘In-Between Position(s)’ van het Joël Futterman trio, met opnames uit 1982, opnieuw uitbracht en ‘Sprits’ van tenorsaxofonist Kidd Jordan, Futterman en drummer Alvin Fielder realiseerde met niet eerder uitgebrachte opnames uit 1997.

Zoals zovelen in de jaren ’60 voelde ook Futterman zich in eerste instantie aangetrokken tot de bebop, tot hij via de musici van het AACM de overstap maakte naar de avantgarde, In 1972 verhuist hij naar Virginia Beach, waar hij nog steeds woont. Zeven jaar later verschijnt zijn eerste album ‘Cafeteria’. In de periode daarna werkt hij regelmatig samen met bassist Richard Davis, multi-instrumentalist Hal Russell, altsaxofonist Jimmy Lyons en drummer Robert Adkins. Met de twee laatsten vormt hij zijn eigen trio, waarmee hij onder andere die opnames uit 1982 maakt en die in 1990 worden uitgebracht. In 1994 ontmoet Futterman Kidd Jordan, die hem voorstelt aan Alvin Fielder, waar hij al jaren mee samenwerkte, een nieuw trio is geboren, zie ‘Spirits’ van drie jaar later. Tot 2018, het jaar waarin Fielder overlijdt, zullen ze actief blijven.

Uit ‘In-Between Position(s)’, waarin we Futterman als pianist horen, blijkt direct overduidelijk dat hij de be bop definitief achter zich heeft gelaten. De compositie, bestaand uit acht delen en ontstaan in 1974 toen Futtermans vader overleed, past overduidelijk in de traditie van AACM. Het zijn zeer ritmische, maar ook abstracte akkoorden die Futterman hier speelt, waar Lyons met krachtige bewegingen zijn weg tussendoor vindt, terwijl Adkins het geheel verder van vorm voorziet. Met als gevolg een sterk verdicht, overweldigend klankbeeld, waarin dit trio de luisteraar vrijwel geen moment rust gunt. Eén van de hoogtepunten is de drumsolo van Adkins, vrijwel aan het eind van het album.

‘Opening’, het eerste stuk van ‘Spirits’ klinkt al even onstuimig en weerbarstig als ‘In-Between Positions’, wellicht geldt het hier nog wel sterker omdat we Futterman hier ook horen op de sax. Maar ‘Serenity’ toont aan dat we hier met een veelzijdiger trio van doen hebben, want dit is een uiterst melodieuze ballade waarin Jordan met grote intensiteit zijn stem laat horen. Mooi ook hoe verderop de abstractie het tijdelijk overneemt, mede aangevuurd door Futtermans pianospel. Een krachtige dialoog ontvouwt zich. In ‘Double Strike’ gaat het trio nog een stap verder en valt met name het krachtige spel van Fielder op, samen met Futterman creëert hij een stevige fundering voor Jordans verrichtingen, ook hier weer bewegend tussen lyriek en abstractie. Wat ook opvalt in het spel van Jordan, hij heeft het gevoel van melancholie dat zo kenmerkend is voor de blues. Bijzonder is ook de dialoog verderop tussen Jordan en Futterman, hier op de Indiase fluit. Ook ‘Run-Drop’ en ‘Start-Stop’ zijn stukken die vragen om aandachtig luisteren. Zo valt het laatste stuk op door de dwarse patronen die Futterman en Fielder hier weven. Prachtige opnames kortom die door Silkheart terecht van de vergetelheid zijn gered.

‘Spirits’ is te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: