Paradox, Tilburg – 24 januari 2025
De Letse Ella Zirina trok enige jaren geleden naar Amsterdam om te studeren aan het conservatorium, onder andere bij Jesse van Ruller, Reinier Baas, Maarten van der Grinten en Martijn van Iterson en bleef aansluitend hangen en geldt op dit moment als één van de meest markante stemmen binnen de Nederlandse jazz. In 2023 verscheen haar eerste album bij Bimhuis Records, ‘Intertwined’, dat ook hier voorbij kwam en eind dat jaar volgde het louter als download verkrijgbare soloalbum ‘Unraveler’ bij Dox Records. Eind vorig jaar volgde haar derde album, ‘Boundless Blue, Sunset Hue’, wederom bij Dox, waarop ze te horen is met bassist Ton Felices en met in een aantal stukken de drummer Jamie Peet en in een aantal Eldi Pascual Nogue, naast op twee stukken een aantal gasten. Met Felices en Peet tourt ze op dit moment, al kende het optreden gisterenavond in Paradox weer een net iets andere bezetting: Felices liet zich vervangen door William Barrett, die er overigens wonderwel in slaagde ons het idee te geven dat hij de vaste bassist is.
Op twee na zijn alle stukken die Zirina in Paradox speelde terug te vinden op dat laatste album. De enige uitzonderingen zijn ‘Intertwined’, dat stamt van het gelijknamige eerste album en ‘Black Narcissus’ van Joe Henderson, tevens de enige cover. Want ja, dat moet zeker ook vermeld worden: Zirina schrijft vanaf het allereerste begin alle stukken zelf, op alle drie die albums is geen cover te vinden. En daar heeft ze zeker slag van. Mooie, hechte composities, over het algemeen vrij melodieus en zonder veel franjes. Beluister dat solo album ‘Unraveler’ en je krijgt een heel goed beeld van haar kwaliteiten als componist. Twee stukken van dat album belandden ook op haar trio album en speelde de band ook gisterenavond: ‘Etude Trills’ en ‘Etude 7th’. Met name die eerste etude is hier bijzonder omdat Zirina dit stuk ook live aanvangt met een lange solo, waardoor we een mooi beeld krijgen van de wijze waarop dit bij haar gaat. Maar goed, dan zitten we al halverwege de tweede helft van het concert. Beginnen doet het allemaal met ingetogen noten van Barrett, in de weer met de strijkstok en al even ingetogen slagwerk van Peet, waarna een duidelijk door folk geïnspireerde melodie volgt van Zirina, dit is ‘Intertwined’. Het tempo loopt op en verderop valt het bevlogen, maar ook relatief rauwe spel van Barrett en Peet op. ‘Dancing Light on Water’ is, conform de titel natuurlijk, geheel anders van karakter. Vederlicht gitaarspel, terwijl Barrett een enkele greep doet en Peet zacht de bekkens beroert. Het is één van die meer ingetogen stukken in deze set, warmbloedig, ietwat melancholiek – bijvoorbeeld in die solo van Barrett – en bijzonder overtuigend. Leuk is dat die andere etude aanvangt met een lange solo van Peet. Een speels ritmisch patroon, dat gaandeweg wint in tempo en dynamiek, uitmondend in een stevige groove waar het spel van Zirina en Barrett naadloos inpast. En ook in dit stuk valt weer op dat Zirina in haar composities kiest voor een eclectische vorm van jazz, waarin invloeden van folk, blues, rock en gecomponeerde muziek prachtig samenkomen.
Dat blijkt ook uit drie stukken die tijdens dit concert klinken en ook alle drie te vinden zijn op ‘Boundless Blue, Sunset Hue’. Voor een jazzgitariste is ‘Song for Bill’, waarmee natuurlijk Bill Frisell wordt bedoeld nog redelijk voor de hand liggend. Zich uitend in een vrij krachtige compositie, ritmisch en vooral: met opvallend slagwerk van Peet. Iets minder voor de hand liggend is dan ‘Joni’, waar Joni Mitchell mee wordt bedoeld. Een bijzonder stuk waarin Barrett de melodie speelt en Zirina de begeleiding, met strakke ritmische patronen, voor haar rekening neemt, een mooi ingetogen ballade. Maar een hommage aan de Russische componist Aleksandr Skrjabin is wel het laatste wat we verwachten en laat goed zien hoe veelzijdig haar muzikale smaak is. Deze componist die leefde rond de vorige eeuwwisseling schreef vooral veel voor piano, het instrument waarmee Zirina haar studie aan het conservatorium begon, ze stapte pas in 2017 over op gitaar. Maar ‘Album Leaf’ is zonder meer een fraaie compositie, rechtdoend aan de late romantiek, de stijl waar deze componist in werkte. Uit het voorgaande blijkt dat de stukken van Zirina over het algemeen opvallend toegankelijk zijn, melodieus, ietwat melancholiek en dat het experiment nagenoeg afwezig is. Natuurlijk wordt er tijdens dit concert wat meer gesoleerd dan op het album, die vrijheid krijgen Barrett en Peet zeker, maar het blijft wel altijd vrij kort en passend binnen het geheel. Verwacht van Zirina geen abstracte uitweidingen en onverwachte technieken, geen batterij aan effectpedalen, geen stokjes tussen de snaren en wat veel van haar collega’s al niet weten te verzinnen. In plaats daarvan gewoon mooie liedjes, prachtig gespeeld, het is goed zo.
‘Boundless Blue, Sunset Hue’ is te beluisteren en te koop via Bandcamp:
