Orgelpark, Amsterdam – 7 en 8 februari 2025

Voor de derde keer organiseert Stichting Solaris, in samenwerking met het Orgelpark in Amsterdam, dit jaar het Echonance Festival. Vorig jaar maakte ik het voor het eerst mee, een gebeurtenis die zonder meer smaakte naar meer, wat mij dit jaar bewoog om wederom naar deze prachtige locatie af te reizen, voor in totaal zeven concerten, verspreid over drie dagen. Het draait bij dit festival geheel om het minimalisme binnen de muziek, een stroming die in de jaren ’60 van de vorige eeuw opkwam, voortbordurend op het baanbrekende werk van Arnold Schönberg eerder die eeuw. Dit festival laat goed zien hoe dit erfgoed tot aan de dag van vandaag steeds weer nieuwe componisten en musici inspireert.

En daarbij gaat het altijd weer primair om klank en om de klank in de ruimte. Het verbaast dan ook niet dat meerdere stukken die tijdens dit festival klinken, geschreven zijn met deze ruimte, befaamd om zijn prachtige akoestiek, in het achterhoofd. Het geldt bijvoorbeeld voor ‘Descendants Music for Four Pipe Organs in One Space’ van Arnold Dreyblatt dat vrijdagavond klinkt, een opdrachtwerk van het festival en voor ‘Minos Circuit Rewired for bassoon, contact microphones and electronics’ van Dafne Vicente-Sandoval dat zaterdagmiddag op het programma staat. Dat eerste stuk is tevens zonder meer één van de hoogtepunten van dit festival, niet vaak horen we immers vier van de hier aanwezige orgels tegelijk, bespeeld door Reinier van Houdt, Claudio F.Baroni, Lucie Nezri en Dreyblatt zelf. Prachtig hoe de klankgolven die de vier organisten hier spelen elkaar afwisselen, in elkaar grijpen en samen iedere keer weer nieuwe klankconstellaties vormen. Meer dan dat is het overigens ook niet, iets dat deze muzikale stijl vaker kenmerkt. Het is muziek zonder verhaal, zonder emoties. Het gaat hier louter om klank en hoe die zich beweegt in de ruimte, eerder een fysieke ervaring vormend, dan een mentale. Een mooi voorbeeld daarvan is ook ‘Same and Different, for bassoon with pure wave oscillator’ van Alvin Lucier, een stuk uit 2021. Een constante is hier een elektronisch opgewekte klank van 442 herz, een fagottiste, hier Vincente-Sandoval, speelt live vierentachtig lange tonen die hier een soort van variaties op vormen. Lucier zelf zegt over het proces:  “Small variations of the pure wave caused by different fingerings. Small variations in pitch cause audible beating. The farther the distance between the pitches the faster the beating; at unison, no beating occurs. Furthermore, the beating patterns may be heard to spin in space above the heads of the listeners”.

Wat meer variatie vinden we in ‘Musique Hydromantique for porcelain bowls filled with water and amplified’ van Tomoko Sauvage, waar op vrijdag het festival mee opent en dat door haarzelf wordt uitgevoerd en het eerder genoemde ‘Minos Circuit Rewired for bassoon, contact microphones and electronics’ van Dafne Vicente-Sandoval, waarbij we eveneens de componist als uitvoerder horen. Van deze twee is het eerste zonder meer het meest bijzonder. De klanken die Sauvage opwekt middels haar met water gevulde porseleinen en één glazen schaal leveren een sprookjesachtig resultaat, hypergevoelige microfoons laten waterdruppels klinken als percussie en het geluid van wrijvende vingers als griezelige stemmen. Vergeleken hiermee valt het stuk van Vicente-Sandoval wat tegen, al is de vorm zonder meer origineel te noemen. De fagot ligt in delen op tafel en dient louter als klankkast voor een wederom hypergevoelige microfoon. De componist / uitvoerder speelt aansluitend met de feedback, zo een bijzonder klanklandschap creërend.

Beduidend meer variatie zit er in het tweede deel van het optreden dat Dreyblatt verzorgd op vrijdagavond. Waarin we allereerst het prachtig ritmische ‘Nodel Excitation’ horen uit 1979 en dat wordt vervolgt met de stukken van zijn meest recente album ‘Revolve’. Naast Dreyblatt horen we hier, als onderdeel van zijn The Orchestra of Excited Strings Joachim Schutz op elektrisch gitaar en Joerg Hille op drums en elektronica. Dreyblatt bespeelt een elektrische bas met een opvallend lange hals, meestal door met zijn strijkstok ritmisch op de snaren te slaan, sinds jaar en dag kenmerkend voor zijn spel, terwijl Schutz en Hille op diverse wijzen die hypnotiserend, sterk tribale ritmiek verder inkleuren. Het klinkt iedere keer weer anders en tegelijkertijd ook iedere keer weer vergelijkbaar. ‘Moon Viewing Music – Inscrutable Stillness Studies #1 for three gongs’ van Peter Garland, op zaterdagmiddag uitgevoerd door Pepe Garcia vormt op een andere wijze een uitzondering. Dit voor stuk drie gongs en een tamtam, die vreemd genoeg niet wordt genoemd in de titel, is het enige stuk dat een relatie heeft met iets buiten de muziek, in dit geval een zestal haiku’s waar de zes delen op gebaseerd zijn, dat de haiku’s overigens nergens in het programma staan, kan ik geenszins als een gemis ervaren.