De Munt, Brussel – 4 november 2021

‘Lulu’, Alban Bergs tweede en nooit voltooide opera is zonder enige twijfel één van de meest belangwekkende composities uit de vorige eeuw. Met ‘Wozzeck’, in 2017 nog op de planken gebracht door de Nationale Opera, wist Berg reeds te overtuigen, maar met ‘Lulu’, waar hij zeven jaar later aan begon, liet hij nog overtuigender horen en zien waar opera toe in staat was. Niet dat iedereen er zo over dacht, ‘Lulu’ deed nogal wat stof opwaaien en zeker de nazi’s moesten er niets van hebben. Door Bergs dood, op 24 december 1935, bleef de opera beperkt tot twee bedrijven en een groot aantal schetsen en fragmenten van het derde. Het was Friedrich Cerha die in 1979 dit materiaal tot een derde bedrijf ontwikkelde dat als basis diende voor de eerste complete uitvoering, die van Pierre Boulez, met Teresa Statas als Lulu en die ook diende als basis voor de regie van Krzysztof Warlikowski (die overigens ook ‘Wozzeck deed in Amsterdam) bij De Munt uit 2012. Negen jaar later herneemt dit theater deze gloedvolle versie, met wederom Barbara Hannigan als Lulu.

(meer…)

Jahrhunderthalle, Bochum (Ruhrtriennale) – 19 augustus 2021

Al die nieuwlichterij, daar moet de Taliban niet zo veel van hebben. De Afghaanse vrouwen zijn dezer dagen dan ook meer dan benauwd dat hun de vrijheden die ze de afgelopen jaren hebben verworven, weer wordt afgenomen. Want hier draait alles, in naam van Allah, om de man. En dan de heteroseksuele man wel te verstaan. Dat gaat immers al eeuwen goed, dus waarom zou je dat veranderen? Leonora Carrington kwam uit Engeland, schreef in 1940 het grimmige sprookje ‘The Baa-Lamb’s Holiday’ en putte daarvoor uit haar eigen geschiedenis, het fenomeen beperkt zich immers niet tot onze Islamitische buren. Een wereld die Olga Neuwirth en haar librettiste Elfriede Jelinek evenmin vreemd was toen ze in de jaren ’90 van de vorige eeuw het stuk omwerkte tot een opera: ‘Bählamms Fest’. De Ruhrtriiiennale heeft het stuk weer in productie genomen, actueler dan ooit.

(meer…)

De tijd, het fascineert ons allen. Waarom gaat de tijd soms zo snel? Waarom lijkt een minuut soms een uur te duren? En dan hebben we het alleen nog maar over de tijd die we bewust beleven. Ogenschijnlijk zonder aanleiding zijn we in onze dromen ineens op heel andere plekken in heel andere tijden. Of zoals Ryuichi Sakomoto het omschrijft: “In dromen kan tijd ongewoon snel gaan, of eindeloos duren. De tijd kan sprongen maken en elementen uit verschillende periodes kunnen probleemloos naast elkaar bestaan. Maar in het dagelijks leven zit de mens gevangen in de tijd.” De fascinatie met het fenomeen tijd leidde bij hem tot een nieuw kunstwerk, de opera ‘TIME’, die afgelopen vrijdag bij het Holland Festival zijn wereldpremière beleefde. 

(meer…)

Westergasfabriek, Amsterdam (Holland Festival) – 17 juni 202

De tweede gast, naast Ryuichi Sakamoto op deze editie van het Holland Festival is de Frans-Oostenrijkse filosofe en theatermaker Gisèle Vienne. Een bijzondere keuze van de organisatie want het werk van deze kunstenares vraagt wel het één en ander van de kijker / luisteraar. Een mooi voorbeeld daarvan vormt het uit 2017 stammende ‘Kindertotenlieder’, dat mijn aandacht met name trok door de medewerking van KTL, ofwel Stephen F. O’Malley en  Peter Rehberg. Net als andere stukken zoekt Vienne ook hier de duisternis met alle connotaties die we daar bij hebben: seks, geweld en de dood. En de grote bak met oordopjes bij de ingang toont al aan dat KTL daar de bijpassende muziek wist te vinden.

(meer…)

De Nationale Opera, Amsterdam (Holland Festival) – 16 juni 2021

Rudi Stephan, een tot voor kort voor mij onbekende componist. Tot ik die prachtige box van de Berliner Philharmoniker, onder leiding van Kirill Petrenko in handen kreeg, waarop zijn prachtige ‘Musik für Orchester’ klinkt. En nu luttele weken later hoor ik bij De Nationale Opera zijn enige opera ‘Die Ersten Menschen’, in het kader van het Holland Festival, in een bijzonder indrukwekkende uitvoering. Stephan was pas achtentwintig toen hij in 1915 stierf door een Russische kogel, net een paar dagen in militaire dienst. Een zeer getalenteerd componist die, als deze tragedie niet had plaatsgevonden tot de allergrootsten van de vorige eeuw had kunnen uitgroeien.

(meer…)

Het uit 1839 stammende verhaal ‘The Fall of the House of Usher’ van Edgar Allen Poe zou Claude Debussy een halve eeuw later inspireren tot een opera: ‘La Chute de la Maison Usher’, die hij echter nooit voltooide. Sterker nog wat nog rest zijn drie versies van een libretto en een onvoltooide pianotranscriptie bij de derde versie. Het inspireerde de Belgische componist Annelies Van Parys, een groot liefhebber van Debussy, echter tot haar versie van de opera, waarin ze het materiaal van Debussy verwerkte. De opera, een opdracht van de Staatsoper Belin en de Folkopera Stockholm, beleefde gisterenavond eindelijk zijn Belgische première als stream bij Opera Ballet Vlaanderen. 

(meer…)

Parktheater, Eindhoven – 28 februari 2020

‘Opera Melancholica’ noemt Opera2Day deze productie van Philip Glass‘ uit 1988 stammende opera ‘The House of Usher’. Het heeft alles te maken met de wel heel vreemde draai die regisseur en artistiek directeur van Opera2Day Serge van Veggel aan deze opera geeft. Hij schaart zich hiermee bij het groeiende leger regisseurs die zich  niet tot het bestaande kunstwerk kan beperken. Artistieke vrijheid heet dat. Maar zoals vaker het geval is, vliegt ook Van Veggel hier finaal uit de bocht en dan druk ik me nog diplomatiek uit.

(meer…)

De Doelen, Rotterdam – 23 februari 2020

Hier in Rotterdam werd weer eens geschiedenis geschreven. De magistrale uitvoering van Richard Strauss’ ‘Die Frau Ohne Schatten’ door het Rotterdams Philharmonisch Orkest, onder leiding van de voormalige chef-dirigent Yannick Nézet-Séguin, samen met een keur aan fantastische solisten, gaat de jaarlijstjes halen en zal ons nog lang heugen.

(meer…)

Opera Vlaanderen, Antwerpen – 7 februari 2020

Franz Schrekers ‘Der Schmied von Gent’ is één van de vergeten opera’s uit de vorige eeuw. Deze laatste uit 1932, van de man die beroemd werd met ‘Der ferne Klang’, ‘Die Gezeichneten’ en ‘Der Schatzgräber’ bracht de componist allesbehalve terug in de schijnwerpers. Reeds bij de première klonk het ‘Jude Raus’ en na slechts vijf uitvoeringen werd de opera geschrapt. Enkele maanden later kwam Hitler aan de macht. Met ‘Der Schmied von Gent’ zou het ook daarna niet meer goed komen. Alleen al het feit dat Opera Vlaanderen juist deze opera nu onder het stof vandaan haalt, vraagt om aandacht.

(meer…)