Het portret dat Kairos Music onder de titel ‘NowState’ uitbracht biedt een mooie inzage in het werk van de Portugese componist Gonçalo Gato. In Londen, waar hij sinds 2011 woont, is hij zich vooral bezig gaan houden met het componeren op basis van algoritmes, zowel in de rol van wetenschapper als in die van componist. Het kleurt de stukken op dit album, die vrijwel allemaal uit deze tijd stammen.
Die interesse ging bij Gato zo ver dat hij aan de Guildhall School of Music promoveerde op de vraag hoe het gebruik van computergestuurde processen het nemen van beslissingen tijdens het componeren beïnvloedt. Zijn proefschrift (‘Algorithm and Decision in Musical Composition’, te downloaden via zijn website) leidde weer tot een publicatie in het door het IRCAM uitgegeven ‘OM Composer’s Book’, wat weer leidde tot een uitnodiging om zich aan dit prestigieuze instituut te verbinden. Hopelijk blijft Gato daarbij tijd houden voor het componeren want zijn stukken zijn beslist de moeite waard.
Het oudste stuk waar we deze wijze van werken in terughoren is ‘Dégradé’ uit 2012, uitgevoerd door CHROMA, onder leiding van Christopher Austin. De titel komt uit het Frans en staat voor de langzame verschuiving van de ene kleur naar de andere. Dit op muziek toepassend horen we Gato in het begin spelen met melodie, om dit vervolgens te verwisselen voor harmonie en te eindigen met louter klank. In ‘Equilibrio’, uit 2017 zet Gato naast de bezetting van fluit, klarinet, viool, cello en piano, die hij ook gebruikte voor ‘Dégradé’, ook nog elektronica in en waarbij hij op zoek gaat naar de interactie tussen enerzijds de akoestische instrumenten en anderzijds de elektronica. Sond’Ar-te Electric Ensemble verzorgde de uitvoering, onder leiding van Pedro Carneiro.
Los van de wijze van componeren zijn de lichtheid van zijn klankkleur en de grote mate van transparantie zaken die opvallen. De parelende, galmende pianoklanken in ‘Equilibrio’ getuigen daarvan, evenals de klankwolken in een relatief hoog register. Het pianotrio ‘Elementos’ stamt uit 2018, geschreven voor het Ensemble Recherche. Zoals de subtitels van de delen aangeven staat er iedere keer een ander element centraal, achtereenvolgens zijn dat: melodie, ostinato, puls en sonoriteit.
Voor het componeren van de drie solostukken die dit album bevat; ‘A Walk in the Countryside’, een stuk voor fluit, geschreven voor Martin Fahlenbock; ‘NowState’ en ‘Derivação’, beiden voor piano en hier uitgevoerd door Alexander Soares koos Gato voor de standaard manier van componeren, iets wat de stukken natuurlijk zeker niet minder de moeite waard maakt. Integendeel, juist dat ‘A Walk in the Countryside’ is, vanwege de prachtige klankkleuren en de schitterende uitvoering, één van de hoogtepunten van dit album.
Het album is te beluisteren via Spotify:
