De Canadese componist James O’Callaghan was in 2016 één van de genomineerde componisten voor de Gaudeamus Muziekprijs. Gezien het verslag dat ik toen schreef, bleek ik niet bijster enthousiast over de man zijn werk. Dat werd beter toen ik later Métamorphoses 2018 besprak. Ik kom op O’Callaghan omdat bij Ravello Records onlangs, onder de titel ‘Alone & Unalone’ een Cd verscheen met zijn werk, waaronder ‘AMONG AM A’ dat ook klonk tijdens de Gaudeamus Muziekweek.
“This album”, zo zegt O’Callaghan zelf, “surveys my long-term collaboration with Montreal’s Ensemble Paramirabo, who commissioned both the earliest and the most recent work on the album.” Woorden die weer eens aantonen hoe hecht de relatie tussen componisten en ensembles dikwijls is, een symbiose. Met dat eerste stuk bedoelt O’Callaghan dat eerder genoemde ‘AMONG AM A’. Nu ik niet afgeleid wordt door wat er op het podium gebeurt en mij kan beperken tot de geluiden, maakt het stuk een andere indruk. Wat wel opvalt is het fragmentarische, terloopse van zijn klankwereld, maar dat blijkt eigenlijk voor alle stukken van O’Callaghan te gelden. We horen het ook terug in ‘subject / object’ uit 2016. Zoals eerder benoemd, naar aanleiding van Gaudeamus Muziekweek 2016, is O’Callaghan iemand die fundamenteel nadenkt over het wezen van geluid en muziek en continu op zoek is naar de grens tussen die twee. Dat zit bijvoorbeeld in de titel ‘subject / object’ dat handelt over de piano. Het ding is, zo stelt de componist, zowel instrument als meubelstuk en dan ook nog vaak statussymbool. Die ambivalentie geeft O’Callaghan gestalte door zowel klanken die middels de toetsen worden voortgebracht te gebruiken als een groot scala aan geluiden die meer met de piano als object van doen hebben. Het levert een interessant klankspel op, vol onverwachte wendingen.
Een belangrijk kenmerk van O’Callaghans werk is het autobiografische aspect. Zo buigt hij zich in ‘On notes to selves’ over de gevolgen van het vele reizen versus het gevoel van ergens thuis zijn. Door veldopnames te maken op de diverse plekken waar hij was voor uitvoeringen van zijn werk, deze te transcriberen en vervolgens te te verwerken in deze compositie, tracht hij dit gestalte te geven. Het leidt tot een aantrekkelijke mix van elektronische en akoestische klanken waarin het onbestemde duidelijk doorklinkt. Tenslotte horen we het titelstuk van dit album ‘Alone and Unalone’, dat handelt om individuele versus collectieve luisterervaringen en dat O’Callaghan eveneens schreef voor het Ensemble Paramirabo. Hij geeft het vorm door het publiek zowel rechtstreeks als via een hoofdtelefoon naar het ensemble te laten luisteren.
Een verrijking deze Cd, hij werpt een bijzonder licht op het werk van deze componist, geluidskunstenaar en bovenal denker, die met deze stukken belangrijke vragen weet te stellen. En laten we eerlijk zijn: goede vragen zijn waardevoller dan goede antwoorden.
Beluister hier het album:
