De Amerikaanse componist Tom Johnson werd vorige maand tachtig jaar. Het was reden voor het Amsterdamse Orgelpark om zijn verjaardag te vieren, iets dat ze ook reeds bij zijn zeventigste en vijfenzeventigste verjaardag deden. Helaas kon ik er niet bij zijn en moet ik het doen met een recente Cd die verscheen bij Edition Wandelweiser Records met daarop het uit 1969 daterende ‘Spaces’ en het uit 1971 daterende ‘An Hour for Piano.

Beiden dus stammend uit de beginjaren van Johsons carrière als componist. Sterker nog, ‘Spaces’ ontstond naar aanleiding van de laatste lessen die Morton Feldman hem gaf toen hij duidelijk op zoek was naar een eigen geluid: “Tom, I have a suggestion, don’t write any music for a while, juist listen to harmonies and think about them, and bring me a little collection of chords.” Enige weken later, zo verhaalt Johson in de tekst bij de Cd kwam hij bij Feldman met zeven bij elkaar passende akkoorden, waarop Feldman zei: “You know, that’s not bad, this is really your music.” Het raakte Johnson en deze zeven akkoorden vormden de basis voor ‘Spaces’, dat hier wordt gespeeld door Keiko Shichijo. Repetitief pianospel dat ons doet denken aan het gebeier van klokken en dat een zeldzaam gevoel van spanning in zich heeft. Verderop brengt hij er iets meer variatie in, maar het meest kenmerkend blijft de aangename cadans in het stuk.

Het is een wijze van componeren die Johnson ook hanteert in ‘An Hour for Piano’, Wel kent dit stuk wat meer variatie in de opbouw, gebruikt Johnson meer noten, met name in het hoge register en creëert hij een aantal zeer aantrekkelijke bedwelmende patronen. En ook hier ligt de kracht van het stuk met name in de bijna meditatieve pulse, die in deze zeer strakke versie door Shichijo prachtig tot uiting komt.

Johnson was in die tijd niet alleen actief als componist, hij schreef ook veel over muziek en zijn tijdgenoten actief in de avant-garde wereld van New York, componisten als La Monte Young, Terry Riley, Steve Reich, Philip Glass, Phil Niblock, Ellen Fullman, Robert Ashley, Alvin Lucier en Meredith Monk. Tot hij in 1983 naar Parijs vertrok en de wiskunde als grondslag ging gebruiken voor zijn muziek. Sindsdien bouwde Johnson ook een warme band op met Nederland, vandaar ook die concerten bij Johnsons verjaardagen. Jacqueline Oskamp staat er uitgebreid bij stil in een artikel voor ‘Timbres’, het blad van het Orgelpark.

Beluister hier Spaces: