Theater aan de Parade, ‘s-Hertogenbosch – 9 november 2019
Natuurlijk mag Asko|Schönberg niet ontbreken tijdens November Music. Het zeer afwisselende programma dat zij op deze zaterdagavond, onder leiding van Bas Wiegers, spelen, laat zien dat ze nog steeds internationaal hoge ogen kunnen gooien. Ondanks het feit dat onze ensembles het met aanzienlijk geringere financiële middelen moeten stellen. Zeker in vergelijking met Ensemble Modern dat op vrijdagavond mocht excelleren.
De twee eerste componisten in de rij van vier hebben allebei een Aziatische afkomst. Unsuk Chin, inmiddels woonachtig in Berlijn, komt uit Zuid Korea en de in de VS woonachtige Huang Ruo is Chinees. Beiden verloochenen hun afkomst geenszins, al klinkt in Ruo’s ‘The Lost Garden Chamber Concerto No. 2′ de Chinese muziek sterker door dan in Chin’s ‘Fantaisie Mécanique’ de Koreaanse. Stevige ritmische klanken horen we in dit laatste stuk voor een bijzondere bezetting: piano, zeer uitgebreid slagwerk, trombone en trompet. Die laatste twee produceren weerbarstige partijen die de vrije improvisatie in herinnering roepen. Chin laat dit contrasteren met het strak gecomponeerde van de piano en het slagwerk. Het maakt dit ‘Fantaisie Mécanique’ tot een virtuoos stuk waarin Chin laat horen tot de meest originele componisten van dit moment te behoren. Ruo schreef een al even bijzonder stuk. Het begint met een schreeuw door het voltallige ensemble waarna we ritmisch spel horen op het houtblok. Overige instrumenten voegen zich erbij en er ontvouwt zich een sfeervolle mix van westerse en oosterse klanken. De opwindende, harmonieuze passages worden daarbij doorsneden door meer expressieve momenten met een experimenteel karakter, zoals de paukensolo. Bijzonder is ook het moment waarop de ene na de andere musicus een vocale bijdrage levert, als laatste de pianiste die hier prachtig uit de bocht vliegt in een bijna kitscherige litanie.
Van Wilbert Bulsink klinkt een halve première. Zijn ‘Spelingen’, een harpconcert dat hij vorig jaar voor het Orkest van het Oosten en zijn partner Miriam Overlach schreef, bewerkte hij voor ensemble. Het is een werkelijk prachtig stuk geworden met een zeer originele partij voor de harpiste. Het heeft er alles van weg dat Bulsink het kenmerkende geluid van de harp wilde vermijden, iets dat hem perfect lukt. Neem dat moment waarop Overlach de snaren met schuursponsjes bewerkt – ze trekt ze verticaal met kracht over de snaren – een geluid dat Bulsink terug laat komen door de blazers, vrijwel op identieke wijze, wat een vondst! De kracht van Bulsink is echter dat het stuk niet alleen vol zit met dit soort technieken, maar dat het in zijn totaliteit ook nog eens heel aantrekkelijk klinkt. Speels en luchtig, maar tegelijkertijd prachtig van klank, ritmisch en jazzy.
Kwaliteiten die we eveneens terugvinden in ‘Lost Prayer Book’ van Ondřej Adámek, dat vanavond zijn Nederlandse première beleeft. Hij viel eerder op met ‘Conséquences particulièrement blanches ou noires’, waarin zijn zelfgebouwde Air-machine een belangrijke rol speelde en doet dat nu weer met dit concert voor sheng, het Chinese mondorgel, prachtig bespeeld door Wu Wei. Adámek mag dan een Tsjech zijn, in dit stuk horen we wel degelijk de invloed van de Oost-Aziatische muziek en niet alleen in de partijen voor sheng. Zo subtiel als dat het begint, met kristalheldere noten, afgezet tegen een zeer zacht spelend strijkkwartet, zo tumultueus is het verdere verloop van het stuk. Een losgeslagen jazzband is de associatie die op enig moment ons deel wordt. Ook dit stuk zit vol onverwachte wendingen en een grote diversiteit aan stijlen. Naast de jazz horen we de gospel in de door de leden van het ensemble gezongen zin “Oh Lord, I lost my prayer book”. Bijzonder is ook de opzwepend ritmische solo van Wei op slechts één orgelpijp, verpakt in een plastic buis, een wel heel apart geluid producerend. Adámeks muzikale achtbaan eindigt tenslotte waar het begon: met een zeer ingetogen partij van Wu, fluisterzacht lossen de shengklanken op in de ruimte.
