Nee, de Franse componist, maar in Duitsland woonachtige componist Mark Andre heeft geen Nederlands geleerd. Het woord ‘HIJ’ bij Andre, zoals gebruikt in de stukken ‘HIJ 1’ en ‘HIJ 2’, die onlangs door Wergo op Cd werden uitgebracht, heeft een geheel andere betekenis dan ons persoonlijk voornaamwoord voor de derde persoon. Het is enerzijds gebaseerd op een Scandinavische groet, zoals ons woord Hallo en anderzijds een afkorting die staat voor ‘Hilfe Jesus’.
Maar zoals vaker bij Andre, echt geroepen wordt er niet, nog in ‘HIJ 1’, voor orkest, nog in 2, voor 24 stemmen en elektronica. Na zijn studie in Frankrijk, onder andere bij Claude Ballif en Gérard Grisey toog de in 1964 geboren Andre naar Duitsland. Van grote invloed was de ontdekking van de muziek van Helmut Lachenmann bij wie hij enige tijd in de leer was. Daarnaast studeerde hij elektronische muziek bij André Richard, verbonden aan de studio van de SWR. Deze invloeden laten zien waar we Andre ongeveer moeten plaatsen binnen de huidige gecomponeerde muziek: iemand die op zoek gaat naar het geluid binnen de stilte.
‘HIJ 1’ begint dan ook met een voor onze oren wat vreemd geluid, veroorzaakt doordat Andre de violisten hier heel zacht met hun strijkstok over de kast laat strijken. Dan horen we een klarinet zonder mondstuk die over het vel van de pauken blaast, ook al niet echt alledaags. Vervolgens klinken twee trompettisten, die hun instrumenten eveneens op onorthodoxe wijze bespelen en zo gaat het nog even door. De invloed van Lachenmann komt hier in ieder geval duidelijk naar voren en Andre creëert met deze onorthodoxe middelen een bijzonder soort van ritmische canon die in alle opzichten verrassend te noemen is. Als variatie op deze structuur bouwde Andre uitbarstingen van klank in, die je als luisteraar even op het verkeerde been zetten.
‘HIJ 2’ is een prima vervolg op ‘HIJ 1’, sterker nog, je hebt niet snel door dat je in een ander stuk bent beland. Opvallend genoeg schreef Andre tot nu toe opvallend weinig voor stem, dit is pas zijn tweede. Opvallend, omdat hij een prima gevoel blijkt te hebben voor de mogelijkheden die de menselijke stem biedt bij zijn zoektocht naar fragiele klanken. Het is dan ook geen tekst die hier ten gehore wordt gebracht, louter golven van klank, afgewisseld met ruimtelijk klinkende, aan veldgeluiden gerelateerde elektronische klanken.
Voor de uitvoerders van deze werken niets dan lof. Het kan niet anders dan een flinke krachtmeting zijn om deze stukken op een goede wijze te verklanken, maar ‘HIJ 1’ is in prima handen bij het WDR Sinfonieorchester onder leiding van Mariano Chiacchiarini. iets dat zeker ook geldt voor ‘HIJ 2’, dat wordt uitgevoerd door het SWR Vokalensemble, onder leiding van Marcus Creed, waar Andre het stuk ook voor schreef, samen met Markus Stange op synthesizer en Joachim Haas, Dominik Kleinknecht en Sven Kestel van de SWR Experimentalstudio.
Deze wijze van werken maakt dit een prima album voor de liefhebbers van experimentele elektronica en de meer gedurfde vormen van vrije improvisatie. Veel van wat Andre doet, is immers in deze kringen ook heel gebruikelijk.
Beluister hier ‘HIJ 1’:
