‘The Unchanging Sea’, stammend uit 2016, is een mooi voorbeeld van de samenwerking tussen twee kunstenaars, in dit geval de componist Michael Gordon en de cineast Bill Morrison. Het is het vijfde werk voor orkest en film over een periode van bijna twee decennia, sinds ‘Decasia’ uit 2001. Op deze nieuwe uitgave bij Cantaloupe Music vinden we dan ook twee versies, één met en één zonder de beelden van Morrison. De Cd bevat bovendien een uitvoering van ‘Beijing Harmony’ van een jaar later.

Ook nu weer gebruikt Morrison oude filmbeelden, zoals fragmenten uit de oorspronkelijke rolprent ‘The Unchanging Sea’ van D.W. Griffith uit 1910, aangevuld met andere fragmenten die het verhaal dat Morrison wil vertellen vorm kunnen geven, waaronder de originele beelden uit 1897 met het vertrek van de S.S. Willamette uit de haven van Puget Sound op het hoogtepunt van de de gold rush. Het wel en wee van een meisje aan de kust verweeft de cineast hier met het dagelijks leven op zee: vissers die vertrekken en thuiskomen, passagiers die het schip als vervoermiddel gebruiken, maar ook de storm en het schip dat vergaat.

Gordon levert er de bijpassende muziek bij, met een grote rol voor de piano. Zoals we van hem gewend zijn, is de klank van die laatste sterk repetitief en percussief. Bijzonder is bijvoorbeeld het fragment rond de tiende minuut, waarin de pianiste, hier Tomoko Mukaiyama, in golven repetitieve noten speelt in het allerhoogste register, afgezet tegen wolken van klank van het orkest, gespeeld door het Seattle Symphony Orchestra onder leiding van Pablo Rus Broseta, opgenomen tijdens de wereldpremière op 13 mei 2016.

Gordon en Morrison versterken elkaar beslist in dit boeiende stuk. Neem het vergaan van het schip in de veertiende minuut. De beelden die Morrison gebruikt zijn van bijzonder slechte kwaliteit en worden ontsierd door vlekken als gevolg van de vergankelijkheid van het materiaal. Maar vreemd genoeg is dit hier volstrekt op zijn plaats, verdiept het de ramp en het onheil, zeker in combinatie met de indringende klanken van Gordon. Opvallend daarbij is de steeds verder oplopende dynamiek, eindigend in een overweldigende climax.

Het stuk was overigens een opdrachtwerk van zowel dit Seattle Symphony Orchestra als van het Rotterdams Filharmonisch Orkest, dat het op 17 mei 2017 in de Doelen de Nederlandse première bezorgde, onder leiding van Bas Wiegers en met op piano eveneens Mukaiyama.

‘Beijing Harmony’ wordt eveneens uitgevoerd door het Seattle Symphony Orchestra, onder leiding van Broseta. De klank is even indringend als bij ‘The Unchanging Sea’, maar door het ontbreken van de piano, minder percussief. Gordon kiest hier voor wolken van klank die continu in sterkte toe en afnemen, terwijl ook hier de spanning steeds verder oploopt.

Krijg hier een korte impressie van ‘The Unchanging Sea’: