Muzerije – ‘s-Hertogenbosch – 3 november 2018 – 15:30 uur
In deze derde recensie aandacht voor een tweetal concerten die op de eerste zaterdag van November Music 2018 plaatsvonden. Allereerst Monica Germino met haar programma voor de muted violin en vervolgens de hernieuwde kennismaking met ensemble HYOID in ‘A History of the Voice’ van Jennifer Walshe.
Door een gehooraandoening kan de violiste Monica Germino de gangbare stukken voor soloviool niet meer spelen, de muziek is eenvoudigweg te hard. Michael Gordon, Julia Wolfe en David Lang, de componisten achter Bang on a Can schoten echter te hulp, vroegen Louis Andriessen erbij en componeerden gezamenlijk ‘MUTED’, een stuk voor diverse bijzondere violen waarmee op een andere sterkte gespeeld kan worden. Wat op papier heel interessant klinkt, levert in de praktijk echter allesbehalve een interessant concert op.
Aan de instrumenten ligt het niet, Germino maakt zowel gebruik van een zeldzame viool uit het begin van de negentiende eeuw, van J. B, Ceruti, als van moderne speciaal gebouwde instrumenten als een Violectra, een elektrische viool als een ‘whisper violin’, gemaakt van carbonfiber dat nog het meest wegheeft van een viool zonder kast. Maar dat is niet genoeg. Het probleem is dat datgene wat de viool nu net zo’n mooi en interessant instrument maakt hier wegvalt. Daarbij is ‘MUTED’ nu niet bepaald een meesterwerk. Van deze vier componisten verwacht je een origineel stuk waarbij wat wegvalt, gecompenseerd wordt met interessante alternatieven en andere invalshoeken. Dat gebeurt niet. Wat overblijft is een vage afspiegeling van wat mogelijk zou zijn. Wat het geheel nog erger maakt is de toevoeging van tekst, fragmenten ui ‘Archy and Mehitabel’ van Don Marquis. Het probleem daarbij is echter dat Germino geen zangstem heeft.
Verkadefabriek – ‘s-Hertogenbosch – 3 november 2018 – 19:00 uur
HYOID hoorden we eerder, samen met gastvocaliste Els Mondelaars, ‘A History of the Voice’ van Jennifer Walshe vertolken, vorig jaar op het Leuvense Transit Festival. Het stuk maakte toen diepe indruk, mede vanwege de complexiteit loont het om deze kans, om het voor een tweede keer te beleven, met beide handen aan te pakken. Details genoeg die vorige keer het verslag niet haalden, zoals het spel met de speech die Gwyneth Paltrow hield toen ze de Oscar voor beste actrice won voor har rol in ‘Shakespeare in Love’ (en dan de blik van Meryl Streep als Paltrow haar noemt in haar dankwoord), of het mierzoete ‘Oh Danny Boy’, of die hilarische scène waarin Fabienne Seveillac haar huisdier allerlei woorden laat nazeggen. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Maar eigenlijk gaat het daar niet om. Wat het stuk zo goed maakt is de wijze waarop het wordt uitgevoerd. Nu, na een tweede keer valt dat extra op. De timing is subliem, de wijze waarop deze vier artiesten op elkaar zijn ingespeeld is fenomenaal, de snelheid grenst aan het abnormale. En tussen al deze absurditeit door klinken Walshe’ serieuze boodschappen. Dat het eerste wat je hoort de woorden van je moeder zijn, niet van buiten komend maar van binnen via de beenderen. Dat ook taal niet gevrijwaard is van seksisme – een onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat zowel mannen als vrouwen denken dat vrouwen in een gesprek het meest aan het woord zijn, ook al is dat aantoonbaar onjuist. Dat taal en emoties veel nauwer samenhangen dan we rationeel denken – Hillary Clinton won in 2008 de primaries in New Hampshire omdat haar stem brak tijdens haar toespraak. En dat de laatste functie die het nog doet voor je sterft het gehoor is. Iets dat de grondslag vormt van de ‘Bardo Thödol’ uit het Tibetaans boeddhisme, een tekst die wordt voorgelezen tijdens het stervensproces, om je te begeleiden naar de andere kant. Als je geluk hebt, zegt Walshe, hoor je op dat stervensbed een stem die zegt “Ik hou van je”, “dank je”, of “het spijt me”. Als je geluk hebt/
Bekijk hier de trailer van ‘A History of the Voice’:
