De Link, Tilburg – 23 oktober 2018

Terry Riley begon met ‘Shri Camel’ in 1975, op verzoek van radio Bremen en voerde een vroege versie van het stuk daar ook uit in mei 1976. Tijdens het Holland Festival van 1977 speelt Riley het stuk ook hier. CBS Masterworks brengt ‘Shri Camel’ uiteindelijk ook uit op LP, maar pas in 1980. Een echt gecomponeerd stuk is ‘Shri Camel niet’. Vast staan een aantal thema’s waar Riley vervolgens op improviseert. Het werd dan ook door hemzelf uitgevoerd op een voor deze gelegenheid, volgens de regels van de pythagorese of reine stemming, geprepareerde Yamaha YC-45D combo synthesizer.

Op een andere wijze ten gehore brengen van dit stuk is tot nu toe dan ook niet geprobeerd. Tot nu toe, want Aart Strootman durfde het aan en brengt hier met zijn makkers van TEMKO, bassist Fred Jacobsson en percussionist Ramon Lormans, een versie voor drie instrumenten. Dat doe je echter niet zo maar, laat Strootman ons weten. Eerst moest er een partituur worden gemaakt na nauwgezet beluisteren van de LP. Dan ben je er echter nog niet want een standaard gitaar, bas en vibrafoon zijn natuurlijk gestemd volgens de gelijkzwevende stemming en niet volgens de reine. Dus bouwde Strootman een nieuwe gitaar en een nieuwe basgitaar en kreeg Adams Percussion de vraag om een speciale vibrafoon te bouwen. Het resultaat mochten we gisteren aanhoren, een fascinerende ervaring. Een goede samenhang creëren tussen de diverse instrumenten, iets waar Riley natuurlijk geen last van had, is de grootste uitdaging. De mannen van TEMKO slagen hier echter verbluffend goed in en het geheel levert een scala aan prachtige patronen van in elkaar vloeiende klanken. Wonderlijk harmonieus klinkt deze muziek. We zijn het niet meer gewend, maar eigenlijk doet deze muziek bijzonder natuurlijk aan. Vaak bevindt je je midden in de muziek, maak je er deel van uit.

Naast Shri Camel klinken er vanavond drie premières. TEMKO nodigde een drietal componisten uit om een stuk te schrijven voor dezelfde bezetting, als een soort antwoord op Riley’s ‘Shri Camel’. Dat levert natuurlijk drie totaal verschillende stukken op. De Zwitser Nik Bärtsch, onder andere werkend vanuit zijn band Ronin, leverde ‘Camels Brain’. Een stuk dat duidelijk de handtekening van Bärtsch draagt. We kennen zijn aan minimal music verwante stijl waarin dwingende ritmes een bijzonder grote plaats innemen. Hij zegt niet voor niets zelf over zijn muziek: “Our music is somewhere between jazz and modern composition. progressive pop, ritual music, groove music in general.” Muziek dus die uitstekend past bij het eclectische imago van TEMKO. En ook hier, in ‘Camels Brain’ is die groove weer leidend, naast de integratie van de diverse klanken. Het klinkt kortom als een ritueel waar je goed bij in trance zou kunnen raken als het stuk langer zou duren. Blijft over dat Bärtsch de fijnzinnigheid en diepgang die Riley’s ‘Shri Camel’ bezit, mist.

Anthony Fiumara liet zich naar eigen zeggen met name inspireren door de gelijktijdigheid in Riley’s stuk. Er is geen sprake van een duidelijke melodie voorzien van ondersteuning, in tegendeel, de diverse stemmen klinken veeleer naast elkaar, elkaar in diverse constellaties afwisselend. In ‘Jagged Noir’ zet Fiumara direct een melodisch patroon in, gespeeld door Strootman, dat gaandeweg het stuk steeds verder uitgebouwd wordt, steeds meer kleur krijgt en door de eindeloze herhaling een contemplatief effect heeft. Op diverse momenten versterkt Fiumara het stuk door Strootman de volume knop van zijn gitaar verder open te laten draaien, met als gevolg dat het stuk veel distorsie eindigt. Een intens en overrompelend stuk.

Kate Moore gooit het met ‘St John’ over een volledig andere boeg. Hier overheerst de nuance. Ritmische patronen zet ze in, die, zoals ze zelf opmerkt, “als wolken voorbijtrekken”. Het gaat Moore duidelijk om de diverse klankkleuren van de drie instrumenten en hun onderlinge samenhang die steeds weer andere vormen aanneemt. Naar het einde toe wordt dat samenspel steeds hechter, de interferentie steeds sterker en wordt je als luisteraar meegenomen op een enerverende reis naar binnen. TEMKO geeft er op verrassend intieme wijze vorm aan.

Bekijk hier de opnames van het concert dat Terry Riley gaf tijdens het Holland Festival in 1977: