Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam  (Holland Festival) – 17 juni 2018

Het Kronos Quartet is nog altijd één van s’werelds meest bijzondere strijkkwartetten. De kwaliteit van hun spel staat op grote hoogte maar wat hen vooral geliefd maakt is hun eclectische omgang met het begrip muziek. Ze spelen even gemakkelijk werk in de westerse gecomponeerde traditie als muziek uit Afrika, Azië of Latijns Amerika en combineren klassieke muziek onbekommerd met lichtvoetiger muziekstijlen. Hier in het Muziekgebouw aan ’t IJ mogen we tijdens het Holland Festival een dag lang van dit kwartet genieten en van de gasten die ze mee hebben genomen en die natuurlijk uit alle windstreken komen.

Een ambitieus project waar het kwartet reeds enige jaren mee bezig is, is het ‘Fifty For The Future‘ project. Vijftig compositie opdrachten verstrekte het kwartet, de helft is nu klaar, aan componisten van allerlei kunnen en natuurlijk uit allerlei verschillende culturen. De doelstelling is verder dat deze compositie niet alleen door het Kronos Quartet zelf worden gespeeld, maar ook hun weg vinden naar andere strijkkwartetten en dan met name beginnende. Zij noemen het niet voor niets voluit ‘Fifty for the Future: The Kronos Learning Repertoire’. Over de noodzaak tot dit project zegt het kwartet op hun website: “There is no coordinated body of work devoted to the most contemporary approaches to the string quartet, designed expressly for the training of students and emerging professionals. Kronos’ ‘Fifty for the Future’ project is a response to this need, providing young performers with the ability to immerse themselves in contemporary approaches to string quartet literature and performance and also to develop as players by working their way through the levels of complexity and difficulty within the repertoire.” Als onderdeel van dit project zijn de partituren gratis op de website te downloaden en zijn er via Soundcloud van iedere compositie opnames te beluisteren.

Een aantal van de composities in dit project komen ook aan bod tijdens de twee concerten die het kwartet in de middag verzorgt. Zo speelt het kwartet ‘Quartet Satz’ dat Philip Glass aan dit project bijdroeg, een ingetogen en lyrisch stuk dat helemaal past binnen de muzikale wereld van Glass, maar speelt het ook het vierde deel uit ‘Four Chinese Paintings’, ‘Silk And Bamboo’ geheten van de Chinese componiste Wu Man. Altviolist Hank Dutt bespeelt hier aan het begin en eind de gong en tijdens het stuk het woodblock, terwijl de drie overige leden op zeer overtuigende wijze de Chinese klanken brengen. Eén van de laatste bijdragen aan het project is ‘Little Black Book’ van Jerrilynn Patton die we beter kennen onder het alias Jlin en die vorig jaar nog veel opzien baarde met haar elektronica album ‘Black Origami’. Het stuk dat ze voor Kronos schreef is a even opzienbarend, met name door die jagende klank van de tweede viool, John Sherba en celliste Sunny Yang die hier tevens de bastrommel van een drumstel bespeelt. Een fel en zeer opwindend stuk, waarin de achtergrond van deze dame in de elektronica duidelijk doorklinkt.

Bijzonder zijn ook de gasten die het kwartet meebrengt, de Iraanse zangeres Mahsa Vahdat, de Vietnamese mulit instrumentaliste Vân-Ánh Võ en de Amerikaanse componist en gitarist Jherek Bischoff. Vahdat komt het eerst aan bod. Het kwartet begeleid haar in haar Perzische liederen die ze baseert op gedichten van dichters uit de rijke Perzische cultuur, als Hafez, Rumi en Forough Farrokhzad. Vahdat heeft een aangename en zeer kleurrijke stem waarmee ze prachtig de nuances weet te vatten. Dat blijkt uit dit concert, prachtig begeleid door het Kronos Quartet en het blijkt uit het concert dat ze later die dag geeft met pianist Tord Gustavsen die naast zijn piano de elektronica laat klinken en zo een zeer sfeervolle klankwereld toevoegt aan het geheel. Vân-Ánh Võ is eveneens een verrassing. Apart zijn de stukken van Dowland en Purcell die het kwartet hier samen me Võ brengt en waarbij die laatste de dan tranh bespeeld, de Vietnamese variant van de zither. Een hoogtepunt in dit concert vormt de uitvoering van een deel uit ‘My Lai’, een opera van Jonathan Berger en dat natuurlijk verwijst naar de slachtpartij die Amerikaanse soldaten op 16 maart 1968 aanrichtten en waarbij 500 Vietnamese burgers omkwamen. Met Bischoff op basgitaar brengt het kwartet vervolgens een stuk van de uit Congo afkomstige Konono No.1, een zeer ritmisch stuk en een aantal composities van Bischoff, waaronder ‘A Semiperfect Number’ dat hij in 2014 schreef ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van het kwartet.

Eerder op de dag trad Bischoff op met de strijkers van het Stargaze Ensemble in het Bimhuis. Ook zij speelden enkele stukken van Bischoff’s hand. Die stukken waren te positioneren tussen glam- en postrock en hedendaags klassiek en maakten veel minder indruk dan de stukken gespeeld door het Kronos Quartet. In het concert met de strijkers van Stargaze overheerste het melodieuze en wist Bischoff niet echt te overtuigen. De kwaliteit van zijn werk is dan ook wisselend, maar belangrijker nog zijn twee andere factoren. Allereerst was het geluid in de grote zaal van het Muziekgebouw beduidend beter dan in het Bimhuis. De muziek klonk in het Bimhuis te hard waardoor de muziek vervormde. Ten tweede speelt het Kronos Quartet op een dusdanig hoog niveau dat een wat mindere compositie toch goed klinkt. Het solo optreden van Vân-Ánh Võ was eveneens van wisselende kwaliteit. ‘Sorrow’, de suite die zij schreef als hommage aan de bootvluchtelingen die na de Vietnamese oorlog op de vlucht sloegen, was een grote verrassing en Võ weet hier haar bedoelingen prima te verklanken. Op andere momenten overtuigt ze minder. Haar overdadige instrumentatie, met op de band opgenomen partijen die haar livemuziek ondersteunen, doet haar soms de das om. Virtuoos is ze zonder meer, aan haar composities mag ze nog wat schaven.

Het slot van de dag brengt het Kronos Quartet met Trio Da Kali. Dit septet nam in 2017 het alom bejubelde ‘Ladilikan’ op en laat in dit concert horen hoe terecht dit album geprezen is. Vooral zangeres Hawa Kassé Mady Diabaté weet te overtuigen met haar aardse, soulvolle stem. Je verstaat geen woord van wat ze zingt, maar haar algehele mimiek laat niets te wensen over. De gospel en de blues, we weten weer waar ze oorspronkelijk vandaan komen, West Afrika. En Diabaté En het Kronos Quartet gaat ook hier weer prachtig mee in de sfeer. Een heerlijk relaxed concert als een waardige afsluiting van een wonderlijke dag.

Beluister hier ‘Quartet Satz’ van Philip Glass, ‘Silk and Bamboo’ van Wu Man en ‘Eh Ya Ye’van Trio Da Kali met het Kronos Quartet: