De Engelse componist Christopher Fox houdt ervan om intensief samen te werken met uitvoerders. Zo werkt hij reeds geruime tijd samen met ensembles als het Ives Ensemble en Apartment House, de vocale ensembles The Clerks en EXAUDI en met individuele musici als de pianisten Ian Paice en Philip Thomas – de laatste speelde nog stukken uit ‘Senza Misura’ tijdens de laatste editie van November Music, cellist Anton Lukoszevieze en de klarinettisten Roger Heaton en Heather Roche. Die laatste bracht onlangs voor métier een interessante Cd uit met werken voor klarinet die de laatste 35 jaar van Fox’ carrière omspannen.
Christopher Fox komt uit het noorden van Engeland maar woont tegenwoordig in Lonen. Hij studeerde onder andere bij Jonathan Harvey en Hugh Wood, gaf zelf les in Darmstadt tijdens de Ferienkurse für neue Musik en is heden ten dage actief als professor aan de Brunel University. Hij heeft inmiddels een behoorlijk oeuvre opgebouwd waarvan we een interessant deel terugvinden op dit album.
De oudste stukken zijn, de lange verbintenissen met uitvoerders in gedachten, geschreven voor de klarinettist Roger Heaton, die Fox eind jaren ’70 vrij toevallig leerde kennen. ‘Divisions’ uit 1980 is het tweede van drie stukken die uit deze vriendschap ontstonden. De partituur voor dit stuk voor basklarinet bestaat uit drie bladzijden met per bladzijde heel verschillende muziek. De uitvoerder mag hier vrij tussen bewegen en mag verder improviseren om de overgang tussen de stukken tot stand te brengen. Het is een bijzonder, overwegend vrij ingetogen stuk waarin vooral de klankrijkdom van de basklarinet opvalt. ‘…or just after’ uit 1984 schreef Fox eveneens voor Heaton. De titel ontleende hij aan een gedicht van Wallace Stevens, ‘Thirteen Ways of Looking at a Blackbird‘. Het is een zeer verstild stuk voor klarinet waarbij de kracht duidelijk schuilt in het genuanceerde spel. Roche brengt het met een mooi afgepaste, warme klank. ‘stone.wind.rain.sun’ schreef Fox in 1989 voor de twee klarinettisten, Alan Hacker en Lesley Schatzberger, van het toenmalige London New Music Ensemble van Michael Blake. De huidige techniek maakt het echter mogelijk dat Roche het stuk, en dat geldt voor meerdere stukken op dit album, nu in haar eentje speelt. De compositie maakt deel uit van een serie stukken voor blazers waarin Fox het noorden van Engeland bezingt. Het is een fascinerende dialoog die Fox hier de beide klarinetten laat aangaan. Een vrij eenvoudig melodisch patroon komt hier steeds op een andere wijze tevoorschijn.
Van ‘Straight Lines in broken times’ zijn er eveneens meerdere versies. Die voor twee basklarinetten en tape schreef Fox in 1994 wederom voor Heaton. Lage basnoten van twee klarinetten werden gesampled en daarover heen spelen twee andere basklarinetten hun lijnen. Het is een waar polyritmisch klankfeest dit stuk, waarin het complete spectrum van de basklarinet aan bod komt en de experimentele klanken die hier worden geproduceerd soms wel afkomstig lijken uit de dierentuin. ‘Escalation’ schreef Fox voor de vijftigste verjaardag van de man die al die klarinetstukken tot dan toe in première had gebracht, Heaton. Oorspronkelijk voor klarinet, maar Roche vond de basklarinet beter passen en aldus geschiede. Het is een wat vreemd stuk waarin de klarinet op subtiele wijze een soort van loopje maakt, inderdaad alsof er een trap wordt afgedaald. ‘Headlong’ is oorspronkelijk geschreven voor hobo en ook hier overtuigde Roche Fox ervan dat een andere instrument, de E♭ klarinet ook zou werken. Vrij eenvoudig klinkende patronen worden hier gecombineerd met ritmische elektronica die wel wat doet denken aan het pulserende geluid bij oude videospelletjes. Enige humor kun je Fox bij dit stuk niet ontzeggen.
‘Early One Morning’ uit 2014 is geschreven voor ieder denkbaar duo van houtblazers en Roche kiest hier voor de combinatie klarinet – basklarinet. Voor inspiratie zorgde de sculptuur ‘Early One Morning’ van Sir Anthony Caro uit 1962, te zien in Tate Modern in Londen. De kern van het stuk wordt gevormd door een gedeelde noot en een aantal noten in reine stemming hieromheen. Maar in de praktijk ontstaat er een lange hoge drone-achtige klank die, net als de sculptuur van Caro is opgebouwd als een centrale as met satellieten eromheen. Tot slot klinkt ‘Unlocking the grid’ uit 2015, eveneens te zien als een hommage aan een beeldend kunstenaar. In dit geval Agnes Martin, overleden in 2004. In de schilderijen van deze kunstenares spelen rasters altijd een grote rol, vandaar de titel. Ook dit stuk kan door iedere houtblazer worden uitgevoerd, in combinatie met drie kanalen eerder opgenomen samples. Net als bij ‘Early One Morning’ gaat het Fox ook hier primair om de klank van het instrument. In die zin wijken de twee laatste stukken af van zijn eerdere werk voor dit instrument.
Roche heeft duidelijk gevoel voor de rijke wereld van Fox’ muziek voor klarinet en speelt de composities stuk voor stuk op zeer overtuigende wijze.
Bekijk hier een live uitvoering van ‘Headlong’ in The Forge, Londen op 15 April 2015:
