Orgelpark, Amsterdam – 26 mei 2018

Het aantal hedendaagse stukken voor klavecimbel is niet bijster groot maar gelukkig nog steeds groeiende. De competitie voor componisten, als onderdeel van de Prix Annelie de Man 2018, gehouden in het Amsterdamse Orgelpark, heeft het corpus weer verder uitgebreid. Zeven componisten deden met nieuw werk mee aan de finale. Aart Strootman, die vorig jaar ook de Gaudeamus Award won, mocht uiteindelijk ook hier de eerste prijs in ontvangst nemen. Tevens stond de week in het teken van de klavecimbelist. Het was de Poolse Victoria Lerche die in deze categorie met de eerste prijs naar huis ging.

Annelie de Man was, ze overleed in 2010, zonder meer één van de belangrijkste voorvechters van hedendaagse muziek voor klavecimbel. Zij zette zeker in Nederland het instrument weer op de kaart en vele componisten, waaronder haar toenmalige man Roderik de Man schreven nieuw werk voor haar. Het is dan ook niet meer dan terecht dat de Stichting Annelie de Man haar werk wil voortzetten. Zij zeggen hier zelf over: “De stichting stelt zich ten doel de hedendaagse clavecimbelmuziek in de breedste zin van het woord onder de aandacht te brengen van publiek, uitvoerders en makers. Zo wil zij uitvoerders stimuleren kennis te nemen en uitvoeren van het bestaande repertoire en samen te werken met kunstenaars uit verschillende disciplines om nieuwe werken te genereren.” Na eerdere edities in 2012 en 2015 is dit de derde keer dat de stichting hier onder andere middels de Prix Annelie de Man vorm aan geeft. De composities die meedongen naar de prijs werden op 24 mei ten gehore gebracht en helaas, daar was ik niet bij. Aart Strootman won dus met ‘Anachronism I’ en Margareta Ferek-Petric uit Kroatië kreeg voor ‘Ištaratu’ zowel de tweede prijs als de Publieksprijs maar hoe die stukken klinken, geen idee. We houden het internet dus maar in de gaten. Wie we nog wel hoorden was Victoria Lerche, zoals hierboven reeds genoemd de winnares van de eerste prijs voor musici. Zij speelde het zeer indrukwekkende ‘Namárië!’ (‘Vaarwel!’),een compositie van Daniel Strządała, een stuk waarin de klank van de klavecimbel vergezeld gaat van de menselijke stem. Het geheel eindigt in een overweldigende apotheose waarin Lerche de klavecimbel toeschreeuwt, gevolgd door een hectische slotpassage. Knap en gedurfd.

Verder bestond de avond uit een zestal hedendaagse werken voor klavecimbel, meestal in combinatie met andere instrumenten. Stuk voor stuk boeiende stukken waardoor we als luisteraars een breed beeld kregen van de mogelijkheden van dit instrument. Utku Asuroglu mocht daarbij het spits afbijten met ‘Hayirli Olsun’, een stuk uit 2012. Het stuk kent allereerst een ongewone bezetting: piano, klavecimbel, trombone en percussie. De piano en klavecimbel zijn duidelijk elkaars partners terwijl de trombone en de percussie hier voor de nodige hectiek zorgen in dit stuk vol boeiende contrasten. Maar juist door die ongewone bezetting creëert Asuroglu een boeiende klankwereld en het bescheiden geluid van de klavecimbel blijft opvallend goed overeind in het muzikale geweld. ‘Wormhole’ van Eetu Lehtonen is een heel ander werk. Het stuk wordt uitgevoerd door Ensemble Ugly Pug, bestaande uit het Juho Myllylä (blokfluiten), Miron Andres (viola da gamba) en André Lourenço (klavecimbel). De drie heren die elkaar kennen van het Amsterdams conservatorium spelen nieuwe muziek op oude instrumenten, een bijzondere combinatie. Helemaal in ‘Wormhole’ waar Myllylä de contrabasblokfluit bespeelt. De sonoor lage noten contrasteren prachtig met de hoge noten van de klavecimbel, terwijl de viola da gamba hier weer een geheel andere muzikale wereld binnenbrengt. Bijzonder in dit stuk is ook het gebruik van live elektronica. De drone-achtige klankmist voegt een desolate sfeer toe aan dit stuk.

Een hoogtepunt in dit concert is de uitvoering van ‘Mask’ van de Japanse componist Ko Sahara, dat hij in opdracht schreef van klavecimbeliste Machiko Suto die het hier ook uitvoert samen met Yi-Chang Liang op blokfluit. Het is een wonderlijk stuk waarin het geluid van de klavecimbel en dat van de blokfluit op prachtige wijze in elkaar verstrengeld raken. Een subtiel stuk waarin de invloed  van het verre oosten duidelijk hoorbaar is maar wat de wereldmuziek absoluut overstijgt. Het slot is krachtig en indringend en vraagt het uiterste van deze musici. Bijzonder is ook ‘Montuno en forma de chacona’ van Roberto Sierra, het enige solostuk op deze avond. Silvia Marquez speelt dit razend moeilijke stuk met volle overgave. Het is een ritmisch stuk, waarbij sommige frases aan minimal music doen denken en andere duidelijk verwijzen naar Sierra’s Latijns Amerikaanse achtergrond. Een zeer opwindend stuk met een daverend einde, waarbij het geluid van de klavecimbel het begrip noise dicht nadert.

‘Arresting Images’ van Hannes Dufek is een verhaal apart. De muziek klinkt vanuit vier kanten van de zaal middels vier klavecimbels. We horen verdichte, eveneens aan noise grenzende notenclusters die elkaar afwisselen en in elkaar overlopen, waarbij vanzelfsprekend de ruimte en de akoestiek een grote rol spelen. Verder bedient Dufek zelf nog de elektronica en krijgen we hallucinerende, dadaïstische beelden gepresenteerd. Al met al een vervreemdende ervaring. Tot slot klinkt ‘La Volta XL’ van Roderik de Man door het ensemble dat de afgelopen dagen artist in residence was, het Black Pencil Ensemble, aangevuld met twee klavecimbelisten, de eerder genoemde Marquez en Ere Lievonen die we ook hoorde in de stukken van Asuroglu en Dufek. ‘La Volta XL’ verwijst natuurlijk naar die dans voor koppels uit de Renaissance, de stijl uit die tijd klinkt erin door, evenals de muziek uit de Oriënt. Het is een ingenieus stuk met een filmische dimensie waarin de klankkleuren op boeiende wijze een dans met elkaar aangaan. En het is natuurlijk de perfecte afsluiting van dit festival, een hommage aan Annelie de Man die zoveel heeft gedaan voor dit instrument. U bent weer welkom in 2020.

De prijswinnaars:

Componisten:
1st prize composers competition: € 2.500 – Aart Strootman
2nd prize composers competition: € 1.000 – Margareta Ferek-Petric
Black Pencil prize: € 1.000 – Alfred Momotenko-Levitksy
Audience prize: € 500 – Margaretha Ferek-Petric
Black Pencil Honorable Mention for composers – Cinzia Nistico

Uitvoerenden:
1st prize Harpsichord Competition: € 2500 – Victoria Lerche
2nd prize Harpsichord Competition: € 1000 – Franjo Bilić
Donemus Prize: € 250,- in digital scores from their webshop – Magdalena Jones