Diverse locaties, Den Haag – 8 april 2017
De zondag is de dag van de elektronica, met muziek van pionier Beatriz Ferreyra, nieuwkomers Antenes en Laura Agnusdei en een solo uitvoering door componist en Young Artist in Focus Tristan Perich. En verder levert het slotconcert, ‘All the Things I Lost in the Flood’, de performance van Laurie Anderson een barstensvolle Grote Kerk op. Een mooie afsluiting van een uitstekende 2018 editie.
Beatriz Ferreyra was één van de componisten die in de begin jaren ’60 aansluiting zocht bij de Groupe de Recherches Musicales (GRM) in Parijs, één van de twee centra – de andere was Keulen – waar de elektronische muziek serieus werd opgepakt. Musique Concrète noemen we de stijl van deze componisten, onder andere de oprichters Pierre Schaeffer en Pierre Henry. Elektronica stond toen natuurlijk nog in de kinderschoenen en computers waren er nog niet, wel tape. Muziek maken was dus letterlijk een kwestie van knippen en plakken. Inmiddels werkt het natuurlijk niet meer zo en ook Ferreyra is al lang en breed overgestapt op de computer. De filosofie van Musique Concrète was en is dat alles kan dienen als basis voor muziek en dat hoor je bij Ferreyra dan ook nog steeds terug. Bijvoorbeeld in ‘L’Autre Rive’ uit 2007, waar ze opnames van percussie vermengt met allerhande geluiden en zo op boeiende wijze het Tibetaanse boek van de dood verklankt.
De uit New York afkomstige Lori Napoleon, werkend onder het alias Antenes laat zich eveneens door oude apparatuur inspireren. Na enige tijd gewerkt te hebben met oude telefooncentrales heeft zij zich nu, door een opdracht van RE:VIVE op de telegraaf gestort. ‘Telegraph Music’ heet het stuk heel toepasselijk. De basis ligt in teksten die door een telegrafist in morse code worden doorgezonden. Het geluid dat dit oplevert wordt door Antenes op alle mogelijke manieren live vervormd en vermengt met samples van de geluiden die de apparaten maken. Ook Tristan Perich is gefascineerd door noise en in zijn ‘Noise Patterns’ verkent hij de mogelijkheden optimaal. Het is boeiend om te horen hoe veel je kunt doen met zo iets simpels als ruis. Het geheim schuilt hem duidelijk in de combinaties en de verandering in toonhoogte en snelheid. Een boeiende exercitie waarbij we voor het eerst Perich met louter elektronica horen en de man ook eens zelf aan het werk zien. De Italiaanse Laura Agnusdei vermengt haar bliepjes en plopjes met het geluid van de tenorsax en weet eveneens boeiende combinaties te maken. Soms ingetogen, bijna terloops geluiden toevoegend en op andere momenten naar een duidelijk ritme toewerkend, een gelijkmatige cadans, bijna transcendent. Het blijken prachtige momenten om met de sax tegenaan te schuren en tot een nieuwe eenheid van geluid te komen.
Rest ons nog het slotconcert door Laurie Anderson waarin veel wat zij gisteren in haar lezing zei op zijn plaats valt. Zoals eerder gezegd slaat de titel van haar performance, ‘All the Things I Lost in the Flood’ allereerst op de overstroming van haar kelder. Een overstroming die haar archief verwoestte, mede daar het de Hudson rivier was die buiten zijn oevers trad, een rivier met brak water, en zout, daar konden haar spullen niet tegen. Maar het was niet alleen maar kommer en kwel, de gebeurtenis zette Anderson ook aan het denken over de waarde van spullen en hoe verlies nu precies werkt en daar gaat haar performance over. Over verlies, maar dan in zeer brede zin. En dan komt ook het verlies van de verkiezingen aan bod, want de winnaar was duidelijk niet Anderson’s keuze. Ze maakt zich zorgen want het winnen van Trump is het verlies van de democratie, van de waarheid. De Amerikanen weten niet meer wat te geloven, volgens Anderson. Ze vertelt over Herman Melville’s ‘Moby Dick’, haar lievelingsboek, haar plannen om daar een opera van te maken en dat je dat beter niet kunt doen met je lievelingsboek en met de diepere waarheid van het boek: hoe de walvis voor kapitein Ahab verwordt tot een obsessie, een eigen waarheid die alles in de weg gaat staan. Zo neemt ze ons mee met boeiende verhalen, soms heel persoonlijk, soms ons allen aangaand. Ze heeft er duidelijk over nagedacht en weet ons met haar boeiende wijze van vertellen mee te nemen. De beelden op de achtergrond, vaak abstract, verhogen de sfeer in de kerk, evenals het licht en de muziek. Vaak bestaat die uit al even abstracte elektronische klanken, regelmatig voorzien van Anderson’s vioolspel. Erg opzienbarend is het allemaal niet en al helemaal niet vernieuwend, maar ze maakt toch indruk. Echter meer door haar persoonlijkheid dan door haar kunst. En dat is niet genoeg. Simpelweg omdat iemand van haar kaliber meer in haar mars heeft, je verrast wilt worden, geschokt, iets wat helaas uitblijft. Het is zoals de Fransen het zo mooi zeggen “noblesse oblige”.
Beluister hier ‘L’Autre Rive’ van Beatriz Ferreyra:
Beluister hier ‘Noise Patterns’ van Tristan Perich:
Beluister hier het album ‘Night/Light’van Laura Agnusdei:
