Het Zweedse BIS Records bracht onlangs een Cd uit met twee hedendaagse stukken voor klarinet, beiden vertolkt door de eveneens uit Zweden afkomstige Emil Jonason. In ‘The Erratic Dreams of Mr. Grönstedt’ van Christian Lindberg wordt hij vergezeld door het Norrköping Symphony Orchestra onder leiding van de componist zelf en in ‘The Dreams and Prayers of Isaac the Blind’ van Osvaldo Golijov geeft het Vamlingbo Quartet acte de présence.
In beide stukken gaat het dus over dromen, hoe verschillend ze verder ook zijn. Lindberg’s stuk ‘The Erratic Dreams of Mr. Grönstedt’ werd speciaal voor Jonason geschreven als onderdeel van een beurs die Jonason in 2010 kreeg van de Anders Wall Foundation. Opmerkelijk aan deze compositie is dat hij door Lindberg in nauw overleg met Jonason werd geschreven, stukje voor stukje. Over de titel zegt Lindberg: “I cannot say exactly how the title of the work emerged, but it is influenced by Grönstedts Cognac – A Swedish cognac brand with a tradition beginning in 1846 – as well as by the personalities of both Emil and Anders Wall.” Dat dit vrij surrealistische dromen opleverden, volgens Lindberg zelf, zal u niet verbazen. De zes delen die dit stuk bevat, dekken dan ook niet een specifieke muzikale lading maar zijn “rather my attempts at naming the abstract dreams that have inspired me to this music.” Niet te veel achter zoeken dus. Prima, dan doen we dat dus ook niet.
Maar de pakkende muziek heeft onmiskenbaar iets sprookjesachtig, dromerig, illusionistisch. Direct al in het korte eerste deel, ‘The Mirror of Saturn’, waarin Jonason ons met zijn extraverte spel weet mee te slepen. Naadloos loopt het over in ‘Mr. Grönstedt Dresses for the Spring Ball’. Eén en al feestelijkheid en ook hier de invloed van musical en varieté waar Jonason meer dan raad mee weet. Zijn smeuïge, rondborstige spel komt hier prachtig tot uiting. ‘Lisa and the Magic Cape’ heeft, nu ja de titel zegt het al, iets magisch. Het orkest creëert een klanknevel en de klarinet klinkt als een toverfluit. Beeldend is de muziek zeker, met soms filmische allure. Je ziet Grönstedt, al dan niet dronken, zoeken in ‘Grönstedt Looks for Treasures on a Rubbish Heap.” En als hij wat heeft gevonden, houdt het orkest even stil, stellen we ons zo voor. In het slotdeel ‘The Dream of Venus’ vertoont Jonason zijn kunsten aanvankelijk solo en later met een wervelend orkest en weet hij te imponeren met zijn frisse, maar evengoed doordringende spel.
Zo feeëriek en onstuimig als ‘The Erratic Dreams of Mr. Grönstedt’ klinkt, zo serieus en intens klinkt ‘The Dreams and Prayers of Isaac the Blind’ van Osvaldo Golijov. Een compositie die zijn naam ontleend aan de tussen 1160 en 1235 in de Provence levende Rabbi Yitzhak Saggi Nehor, met als bijnaam Isaac de blinde. Deze mysticus heeft een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van de Joodse kabbala. Zonder dat dit een religieuze of mystiek getinte compositie genoemd kan worden, heeft Golijov zich wel door de Joodse wereld laten inspireren. Zo zijn de ‘Prelude’ en het eerste deel gebaseerd op gebeden, het kwartet speelt het ene en de klarinet de andere. In beiden horen we zowel de sereniteit als een jubelstemming terug. Het tweede deel is ontleend aan de dans ‘The Old Klezmer Band’ waarmee Golijov vanzelfsprekend een geheel andere sfeer binnenbrengt. Jonason die reeds op de middelbare school, nog voor hij zich aan de klassieke muziek wijdde, klezmer speelde is dit op het lijf geschreven. De slepende dans krijgt hier zowel door het strijkkwartet als door Jonason een lichtvoetige, enigszins melancholische uitvoering. Het derde deel is een instrumentale versie van K’vakarat, een stuk dat Golijov eerder schreef voor het Kronos Quartet en cantor Misha Alexandrovich. Tot slot is er de ‘Postlude’ waarin Golijov aansluiting zoekt bij het thema van de ‘Prelude’.
Blindness heeft voor Golijov ook nog een extra betekenis zo geeft hij aan: “Blindness is probably the secret of great string quartets, those who don’t need their eyes to communicate among themselves, with the music or the audience…Blindness, then, reminded me of how to compose music as it was in the beginning: an art that springs from and relies on our ability to sing and hear, with the power to build castles of sound in our memories.”
Bekijk hier een korte impressie bij de totstandkoming van ‘The Erratic Dreams of Mr. Grönstedt’:
