Het is al vaker gezegd. De muziek van Morton Feldman beluisteren, betekent het ervaren van klank in het nu. Niets meer en niets minder. Je valt in het stuk alsof je te laat binnenkomt tijdens een concert dat reeds is begonnen en je valt er weer uit alsof je vlak voor het einde weg moet. En in de tussentijd – en we weten het, dat kan bij de meester lang duren – gebeurt er eveneens nagenoeg niets. Er is geen verhaal, geen doorlopende melodie, geen ritme, kortom geen houvast. Het ‘Trio’ uit 1980 en ‘Piano, Violin, Viola, Cello’ uit 1987 getuigen er wederom van.

‘Trio’ werd door drie leden van het Ives Ensemble, violiste Josje ter Haar, cellist Job ter Haar en pianist John Snijders reeds in 1996 opgenomen voor Hat Hut. Onlangs bracht dit label het album voor de tweede keer uit. Een goede zet en genoeg reden om het stuk hier voorbij te laten komen. Samen met ‘Piano, Violin, Viola, Cello’ dat slechts twee maanden voor Feldman’s dood op 3 september 1987 in première ging, behoort dit ‘Trio’ tot zijn late werken. En juist in die periode gaat Feldman het verst in zijn aanpak, met als hoogtepunten een serie extreem lange stukken. De twee stukken die hier centraal staan, behoren met hun 75 minuten nog tot de kortere, maar hebben wel dezelfde opzet, waarbij Feldman’s passie voor geknoopte oriëntaalse tapijt en de structuren die bij ieder tapijt weer anders is zeker voor het ‘Trio’ een belangrijke invloed vormde.

Juist doordat Feldman in zijn stukken afwijkt van alle gangbare middelen om een muzikaal verhaal te vertellen, juist doordat hij zich beperkt tot louter klank, weet hij te overtuigen. Neem ‘Trio’, een eenvoudiger naam voor dit stuk is niet denkbaar, Feldman bereikt hier een zeldzaam evenwicht tussen de klank van de piano, de cello en de viool. De wegstervende aanslagen van de piano die als het ware worden weerkaatst door de klank van de viool. De patronen die hij hiermee creëert, altijd voor korte tijd, zijn iedere keer weer van een eenvoudige en tegelijkertijd complexe schoonheid.

‘Piano, Violin, Viola, Cello’ werd recent uitgebracht door Another Timbre in een uitvoering van pianist Mark Knoop, violiste Aisha Orazbayeva, altvioliste Bridget Carey en cellist Anton Lukoszevieze, allen leden van het Londense Apartment House. De vier musici verzorgen een werkelijk meesterlijke uitvoering van dit zeer ingetogen, contemplatieve stuk. Vinden we in ‘Trio’ nog duidelijke patronen waarin nog iets van melodie zit, in dit stuk ontbreekt dat totaal. De hoes met het schilderij ‘Landscape with Wall’ van Andrew Lutz is wat dat betreft uitstekend gekozen. Het desolate gevoel dat dit schilderij uitstraalt, horen we ook in de muziek. Wat daarbij helpt is de kwaliteit van de opname die label eigenaar en opnametechnicus Simon Reynell maakte in de Henry Wood Hall in Londen. De lichte echo die de instrumenten hier meekrijgen, versterkt de sfeer van dit stuk onmiskenbaar.

Beluister hier een fragment van ‘Piano, Violin, Viola, Cello’: