Verkadefabriek – ‘s-Hertogenbosch – 9 november 2017 (November Music)
De twee avondconcerten in de Verkadefabriek zijn goed te zien als een vervolg op de ‘Fiumarathon’ die in de middag van deze November Music editie ruimschoots aandacht besteedde aan de componist-in-focus Anthony Fiumara. Zijn muziek heeft een relatie met de minimal music, zoals ooit door componisten als Terry Riley, Steve Reich en Philip Glass in de wereld gezet. Maar dat geldt natuurlijk niet alleen voor hem. Ook de muziek van de Australisch – Nederlandse Kate Moore bergt elementen van deze stijl in zich en het geldt eveneens voor de drie artistieke directeuren en oprichters van het inmiddels legendarische New Yorkse Bang On A Can All-Stars, te weten Julia Wolfe, Michael Gordon en David Lang.
Maar de link tussen de twee concerten wordt tevens gevormd door de twee solostukken van Moore die in het aan haar werk gewijde concert op het programma staan. Door de komst van Bang On A Can kunnen twee solisten uit dit gezelschap tevens een solostuk van Moore voor hun rekening nemen. Contrabassist Robert Black vertolkt ‘The Hermit-Thrush-The-Astronaut’ en Ashley Bathgate ‘Velvet’ voor een zevental op band opgenomen cellopartijen en één die hier live over heen wordt gelegd. Het levert in dit laatste geval een complex en ondoordringbaar klankweefsel. Moore is hierin overigens volstrekt herkenbaar. De bedwelmend repeterende noten sleuren je ook hier weer mee. Het geldt eveneens voor de ‘The Hermit-Thrush-The-Astronaut’ dat door Black een enerverende uitvoering krijgt. Hier valt bovendien op dat Moore’s muziek vaak allesbehalve opgewekt is. De klagelijke, smartelijke toon van de bas spreekt voor zich en gaandeweg het stuk neemt de zwaarte toe. Ik moest denken aan die wonderlijke strofe uit het beroemde gedicht ‘Huwelijk‘ van Willem Elschot:
“Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad
staan wetten in de weg en praktische bezwaren,
en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren,
en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat.”
Het is die weemoedigheid die Moore perfect weet te vangen in dit stuk en die door Black fantastisch wordt verklankt.
Moore’s nieuwe stuk ‘Bushranger Psychodrama’, een November Music-opdrachtcompositie, is helaas een stuk minder geslaagd. Het stuk ontstond middels een vraag van de Ierse traditionele folkzanger Iarla O Lionáird, die ook de zangpartij voor zijn rekening neemt. Hij wordt bijgestaan door het Italiaanse strijkkwartet Quartetto Maurice en slagwerkster Mei-Yi Lee. Als basis voor het stuk nam Moore een monoloog over de Australische bushranger/woudloper die binnen de koloniale geschiedenis als een soort volksheld gezien wordt in de rebellie tegen de Engelse overheerser. Het probleem is alleen dat Moore ook hier het haar vertrouwde idioom uit de kast haalt, bijvoorbeeld in de repeterende bewegingen van de strijkers en het gelijktijdig inzetten van de xylofoon – dat overigens tot prachtige muzikale momenten leidt. Dat idioom past echter van geen kanten bij de stem van O Lionáird. Deze man moet folk zingen en wat Moore ook gemaakt heeft, het is in de verste verten geen folk. Als luisteraar heb je dan ook constant het gevoel dat er hier iemand in het verkeerde concert is beland.
Bang On A Can ontstond in 1987 uit een marathonconcert in de SoHo art gallery in New York. De oprichters, Wolfe, Gordon en Lang zeggen over de reden van het voortbestaan op hun website: “The reason is really clear to us – we started this organization because we believed that making new music is a utopian act – that people needed to hear this music and they needed to hear it presented in the most persuasive way, with the best players, with the best programs, for the best listeners, in the best context. Our commitment to changing the environment for this music has kept us busy and growing, and we are not done yet.” Eén recent project waarmee ze dit doen is het ‘Field Recordings’ project. Aan componisten werd gevraagd een compositie te bouwen rondom een veldopname of een stuk video. Het resulteerde in het in mei 2015 verschenen album ‘Field Recordings’ en het sinds enige weken verkrijgbare ‘More Field Recordings’. Op deze avond brengt het gezelschap een selectie van die albums op het podium, samen met een première van een nieuw stuk van Aart Strootman, ‘Lesson 25 – time’. Het levert een bonte collectie stukken op waarvan er een aantal uitspringen.
Zo is daar ‘Reeling’ van Julia Wolfe. Als basis nam zij een oude opname van een zeer ritmisch zingende Franse Canadees, waar zij een sterk door folk beïnvloede melodie overheen legde. Probeer hier maar eens stil bij te blijven zitten! Apart is zeker ook ‘Hybrid Ambiguities’ van Juan Felipe Waller. Horen we aanvankelijk een schokkerig, stroef ritmisch patroon vol vreemde geluiden, na enige tijd lijkt dit ritme op een vreemde manier uit elkaar te vallen, op te lossen in een poel van klanken. Bijna surrealistisch. Naar het einde toe brengt Waller het ritme echter weer terug, met als belangrijk onderdeel een eclatante klarinetbijdrage van Ken Thomson. ‘Fade to Slide’ van Christian Marclay mag hier evenmin onvermeld blijven. Met name vanwege de verbijsterende combinatie van filmbeelden en muziek in deze overvolle compositie. Maar het hoogtepunt is toch ‘Really Craft When You’ van Caroline Shaw. Als basis voor haar stuk nam Shaw opnames die bewaard worden in The Library of Congress van vrouwen die quilts maken, afkomstig uit Virginia en North Carolina en opgenomen in de jaren ’70. De verhalen van deze vrouwen over dit quilten, hun accenten, Shaw verweeft het op prachtige wijze met een op het patroon ven een quilt gebaseerde melodie. Het verwordt tot een schitterend melodisch geheel, culminerend in dat stukje gebaseerd op de zin ‘And you start in the corner.” Shaw laat hier als geen ander zien dat schijnbaar alledaagse dingen de basis kunnen vormen van een kunstwerk.
Beluister en bekijk hier ‘Reeling’, ‘Hybrid Ambiguities’, ‘Fade to Slide’ en ‘Really Craft When You’:
De albums zijn te koop via de Bandcamp pagina van Bang On A Can.
