Concertzaal, Tilburg – 28 januari 2017

Ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Philip Glass, op 31 januari, wijdt het Nederlands Kamerkoor een programma aan deze grootmeester van de minimal music. Een tweetal wat langere stukken van de componist zelf, een stuk van een componist die duidelijk door minimal music is beïnvloed, David Lang en een aantal stukken van componisten die je niet direct associeert met de muziek van Glass, Thomas Jennefelt en Arvo Pärt.

Met het programma op zich is niets mis. Het zijn stuk voor stuk prachtige composities die het Nederlands Kamerkoor voor deze gelegenheid bij elkaar heeft gezocht en ze worden voorbeeldig vertolkt. We zijn zo langzamerhand niet anders gewend van dit koor, maar een prestatie van formaat blijft het. Maar de link met Glass is niet altijd geheel duidelijk en soms wel wat erg vergezocht. Want er mogen dan bepaalde overeenkomsten zijn tussen het werk van Glass en Pärt, de verschillen zijn groter dan de overeenkomsten. Of is het zo dat het Nederlands Kamerkoor graag Pärt zingt? Prima, maar noem je programma dan geen ‘Philip Glass 80’. Met twee stukken van Glass en drie van Pärt ligt de verhouding wel wat scheef. En helaas geldt hetzelfde voor de Zweedse componist Thomas Jennefelt, hoe mooi zijn stukken verder ook zijn. Verder missen we de tijdgenoten van Glass, met als bekendsten Steve Reich, Terry Riley en John Adams en zijn zijn navolgers eigenlijk alleen vertegenwoordigd in de persoon van David Lang van wie ‘Where you go’ op het programma staat.

De gekozen stukken van Glass geven op zich een goed beeld van de componist, maar waarom is er niet voor gekozen om de complete ‘Another Look at Harmony’ uit te voeren in plaats van enkele delen? Het had wel gepast bij zo’n verjaardagsconcert. Beter dan de drie stukken van Pärt. Maar goed, over naar de stukken zelf. Naast delen uit die ‘Another Look at Harmony’ staat ‘Three songs for chorus a cappella’ op het programma. De naam zegt het al: we horen het koor en het koor alleen. Het eerste lied is een beetje a-typisch voor Glass. Het repeterende neemt in dit lied een vrij kleine plaats in. Dat is anders in het tweede lied waar een sterk ritmische structuur wordt vormgegeven door een deel van de zangers. “Pap-pap-pap” zingen zij, eindeloos herhalend. In het derde lied gebruikt Glass een soortgelijk procedé.  Een deel van de zangers ‘zingt’ het ritme en een deel de tekst. In ‘Another Look at Harmony’ krijgt het koor ondersteuning van een elektrisch orgel, hier bespeeld door Matthias Havinga, die het repeterende ritme verzorgd. Een ritme vormgegeven uit zeer korte patroontjes, hét handelsmerk van Glass. Het contrasteert prachtig met de lange lijnen van de zang. De hoge noten van het elektrisch orgel en de diepe bassen van de zangers wisselen elkaar af. Verderop in het stuk laat Glass ook de zangers weer ritmische patronen voortbrengen tot het geheel uitmondt in een transcendent en enerverend moment.

Met ‘Where you go’ laat David Lang horen beïnvloed te zijn door de minimal music. Maar anders dan Glass kiest Lang er in dit lied, gebaseerd op de zinnen uit het Bijbelboek Ruth waarin Ruth tegen Naomi zegt dat zij haar niet zal verlaten, ervoor om middels de tekst effect te bereiken. ‘Where you go’ heeft daarbij iets weg van polyfonie uit de late Renaissance. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Capella Amsterdam, dat in november vorig jaar de Nederlandse première verzorgde, het stuk samen met het werk van Josquin des Prez bracht, één van de belangrijkste componisten uit dit tijdperk. Het koor begint monofoon met alleen de sopranen om dan over te stappen op een zeer fragiel en fijnmazig netwerk van stemklanken. Een adembenemend stuk dat hier adembenemend wordt gezongen. Maar dat verbaasd ons niet meer, we zijn verwend.