Ook de derde dag van Gaudeamus Muziekweek kan inmiddels bijgeschreven worden in de annalen. Met nieuwe stukken voor accordeon, uitgevoerd door Vincent van Amsterdam, een optreden van Silbersee – met onder andere een stuk van genomineerde Shiw-Wei Lo en een nieuw stuk van Anna Korsun, een slotconcert van Knalpot! met stukken van twee andere genomineerden – James O’Callaghan en David Bird. Een vol programma wederom dus met veel afwisseling, zowel inhoudelijk als kwalitatief.
Galerie KUUB, Utrecht – 9 september 2015 – 17:00 uur
In galerie KUUB worden dezer dagen soloconcerten geprogrammeerd. Was woensdag het podium voor contrabassist Dario Calderone, vandaag geeft Vincent van Amsterdam met zijn accordeon acte de présence. Begin 2016 nodigden Van Amsterdam, samen met Gaudeamus Muziekweek en het Grachtenfestival jonge componisten (tot 35 jaar) uit tot het schrijven van een solostuk voor accordeon, waarvan een deel, onder de titel ‘Little Gems for Accordeon’ door Van Amsterdam worden uitgevoerd. ‘Xen’ van de Griekse componist Panos Illiopoulos is van de vier stukken die Van Amsterdam uitvoert zonder meer het hoogtepunt. Illiopoulos koos als basis voor zijn stuk een traditioneel Grieks lied, wat hij echter dusdanig bewerkte dat de oorspronkelijke melodie niet langer herkenbaar is. Met de drone-achtige klankgolven maakt Illiopoulos in zijn coherente compositie optimaal gebruik van de mogelijkheden die het instrument biedt. Zijn stemmige, ietwat weemoedige compositie weet de luisteraar te raken. Ook Bianca Bongers, die we onder andere kennen van haar rol in VONK, maakt op creatieve wijze gebruik van dit veelzijdige instrument in haar compositie ‘Aardverschuivingen’. Anders dan de titel in eerste instantie wellicht voorspelt is dit allerminst een heftig werk. Het begint zelfs licht, met hoge noten en een wat speelse stemming. Het middendeel is echter dreigend en Van Amsterdam speelt het krachtig en met veel passie. Bijzonder is hoe Bongers het idioom van het eerste en tweede deel verbindt in het derde deel, waar de lichte noten door de zwaarte breken. Boris Bezemer, met ‘For Accordion’ en Maja Matic met ‘Unseen, Unheard, Unspoken’ slagen helaas minder in hun opzet. De accordeon biedt voor deze componisten duidelijk te veel mogelijkheden wat de coherentie van de compositie niet ten goede komt. Hoe was het ook al weer? “In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister”? Juist.
Pieterskerk, Utrecht – 9 september 2015 – 20:15 uur
Het concert van Silbersee laat een zeer gemengde indruk achter. Een absoluut hoogtepunt en dan niet alleen van dit concert maar zelfs van dit festival is de nieuwe compositie van Anna Korsun, de winnares van 2012, ‘Ulenflucht’. Voor de uitvoering heeft het uitvoerende Silbersee versterking gekregen van veertien extra vocalisten, opgesteld langs de randen van de kerk. Alle vocalisten maken naast hun stem gebruik van allerlei middelen waar jagers gebruik van maken, lokroepen en fluitjes voor het lokken van wild. Die geluiden, in combinatie met allerlei verschillende toepassingen van de menselijke stem – ‘normaal’ gezongen wordt er vrijwel niet, bepalen dit adembenemende stuk. Korsun creëert een volledig uniek en spannend universum waarbij je je als luisteraar waant in een donker bos, volledig omgeven door sprookjesachtige en zo nu en dan huiveringwekkend intense geluiden. Vooral de momenten waarin Korsun ons op hoge, snerpende noten trakteert weet ze ons de huivering op de ruggengraat te bezorgen. Eenzelfde moment weet de Engelse componist Christian Mason ons te bezorgen met ‘Somewhere between us’. Het is een stuk voor vier vocalisten en een basblokfluit. Ook hier staan de vier vocalisten verspreid over de kerk en profiteren wij optimaal van de akoestiek. De stemmen vormen een goede combinatie met de basblokfluit en het geheel heeft een bijna sacrale uitwerking, transcendent en ingetogen. Silbersee brengt eveneens een stuk van de genomineerde componist Shih-Wei Lo, ‘Madhye II’. Lo gebruikt een eerder opgenomen werk voor koor, ‘Madhye’ als basis voor dit stuk. Door het koor van Silbersee live hun partij te laten zingen en te laten combineren met de eerder opgenomen partij, creëert Lo een soort van canon. Met dit stuk wil Lo vragen stellen over de aard van een compositie en de aard van de partituur en wat uitvoeren nu eigenlijk precies is. Interessante vragen, alleen blijft de koppeling tussen het verhaal en de inhoud van het stuk onduidelijk. Die koppeling weet Jerzy Bielski beter te maken, al gaat het bij hem wel ten koste van de muzikale inhoud. Bielski gebruikt het theater als vorm om een statement te maken, bijna als persiflage. In ‘Up’ stelt Bielski het fenomeen ‘opera’ en dan met name de Italiaanse opera uit de 19e eeuw, met zijn theatrale, vaak zelfs pathetische vormen ter discussie. Hij gebruikt de vorm, trekt het uit zijn verband, keert het binnenste buiten en presenteert het op Dada-achtige wijze aan het publiek. In ‘Down’ doet hij iets soortgelijks maar dan door het belangrijkste element van de opera, de stem te persifleren. Origineel is het en hij scoort een komisch effect, maar raken doet het niet, nergens. Daarvoor is het te veel vorm en te weinig inhoud.
TivoliVredenburg, Utrecht – 9 september 2015 – 22:00 uur
Onder naam ‘…Sand in an Hourglass’ brengt Oerknal! allereerst twee stukken van twee andere genomineerde componisten, James O’Callaghan en David Bird. Vooral Bird valt hier op met een huiveringwekkend stuk. Voor ‘Simulationism’ heeft Bird het begrip ‘Avatar’ als uitgangspunt genomen. De hedendaagse mens heeft een veelvoud aan avatars rondlopen, nu reeds in de sociale media, maar in de toekomst zou dit gegeven nog heel andere vormen aan kunnen nemen, naar analogie van de film van James Cameron. Bird schotelt ons, om zijn verhaal te bekrachtigen, een serie visuals voor van computeranimaties. Soms op mensen gelijkend maar al te vaak in sterk vervormde en gemanipuleerde vorm. De muziek is daarbij buitengewoon verontrustend, vervreemdend, kil en bij tijd en wijlen behoorlijk agressief. De wereld die Bird ons laat zien is nu niet bepaald een verkwikkelijke. Maar hij slaagt in zijn opzet en in dit stuk lopen het verhaal en de muzikale inhoud synchroon. Een verademing ten opzichte van het prestigieuze gedoe van een aantal van zijn collega’s. Bijzonder is ook ‘Weg, Lied der Schwäne’ van de Duitse componist Reiko Füting. Het stuk is gebaseerd op de cantus firmus uit het madrigaal ‘Il Bianca a Dolce Cingo’ van Jacob Arcadelt. Het is een krachtig stuk met een bijna transcendent aandoende structuur. Een cadans die tegen een ritme aanschurkt, maar dat telkens net niet wordt, dat naar een dynamische climax voert en uiteindelijk bijna oplost in het origineel. Füting weet met andere woorden overtuigend bruggen te slaan naar de traditie.
Bekijk hier een opname van ‘Weg, Lied der Schwäne’ van Reiko Fïuting:
