Wilbert de Joode krijgt dit jaar de Buma Boy Edgar Prijs, zo is gisteren tijdens InJazz in LantarenVenster, Rotterdam bekend gemaakt. De uitreiking van de prijs zal plaatsvinden tijdens een concert op 7 december in het Bimhuis waarvoor De Joode volledig de vrije hand heeft.
Aangezien ondergetekende dit jaar plaats mocht nemen in de jury van de prijs en van meet af aan vond dat De Joode de prijs nu, eindelijk, eens moest krijgen, wil ik hier graag toelichten waarom dat ‘moest’!
In ‘Northern Sun, Southern Moon’ schetst Mike Heffley de opkomst van de free-jazz in Europa in navolging van de ontwikkelingen in de Amerikaanse jazz halverwege jaren ’60. In dit boek citeert hij Kevin Whitehead over de unieke positie van de Nederlandse stijl in die beweging: “There are a number of traits peculiar to Dutch improvised music, not all of them on this list: an ability to abstract from the music of American jazz masters; an impulse toward theater, role play, humor and ironic distance from one’ own creations; killer chops that make all the horsing possible, the virtuosity that assures any fuck-up is delibarate; a certain clunkiness Louis Andriessen calls “lousy Dutch wooden-shoe timing”. (New Dutch Swing – 1998). Heffley voegt hier nog een interessant element aan toe. De Nederlandse vrije improvisatie is veel minder dan bijvoorbeeld de Duitse of de Scandinavische gericht op ritme. Leggen we nu het spel van Wilbert de Joode naast bovenstaande beschrijvingen dan zien we genoeg overeenkomsten om deze ook op hem van toepassing te verklaren. En ondanks dat De Joode niet bij de eerste lichting pioniers zat: Mengelberg, Breuker en Bennink, behoort hij wel tot een grotere groep die het estafettestokje overnam en in de laatste 30 jaar het gezicht van de geïmproviseerde Nederlandse muziek bepaalt. Dat hij dat op een zeer onopvallende manier doet en dat hij dat ‘bepalen’ zelf graag mag relativeren, doet aan deze stelling niets af. Dat gegeven op zich is al genoeg reden hem deze prijs uit te reiken.
Maar er is meer. De Buma Boy Edgar Prijs is namelijk niet alleen een oeuvre prijs waarmee een musicus beloond wordt die veel betekent heeft. Het is ook een prijs die vooruit kijkt. Het kwam in onze gesprekken uitgebreid aan bod en ook hierin gooit De Joode hoge ogen. Hij mag dan geboren zijn in 1955 en dus geen twintiger meer zijn, optrekken met jonge musici doet hij maar al te graag. Daar staat geenszins een man die zich te goed voelt om aan jongeren de vrije improvisatie over te dragen. In tegendeel, het zal verklaren waarom jongeren zo graag met hem samenwerken (bijvoorbeeld in het Govaert, De Joode, Stadhouders trio) en waarom hij op dit moment één van de drijvende krachten is in de springlevende improvisatie scene in Amsterdam Noord met Café De Ruimte als kloppend hart.
En dan is daar nog zijn spel. Volgens Wilbert hoeven we daar niet lang bij stil te staan. Zoals hij zelf zegt in het eerder opgenomen filmpje, want hij is op dit moment op vakantie in IJsland, is dat heel gewoon, hij kan niets anders. En dat klopt wellicht. De Joode is autodidact en dus een natuurwonder. Want zijn spel is wel degelijk bijzonder. Als geen ander weet hij de meest subtiele, breekbare klanken uit zijn bijzondere bas, een klein model gebouwd door John Lott in 1840, te halen. De Joode hanteert daarbij, zoals een musicus uit de improvisatie scene betaamt, een grote diversiteit aan technieken. Natuurlijk gebruikt hij zijn strijkstok, doch regelmatig op onorthodoxe wijze. Hij mag daarnaast graag met zijn vingers werken. Het tactiele in combinatie met zijn ene oor dicht bij de snaren geeft hem de mogelijkheid iedere nuance te zoeken en zo een totaal eigen geluid te creëren.
Dus ja die Buma Boy Edgar Prijs. Welverdiend, Wilbert. En zie het vooral als een aanmoediging zodat we nog enkele decennia van je spel mogen genieten.
Bekijk hier het interview met Vera Vingerhoeds:
Hier opnames van Wilbert de Joode solo in de Pletterij, Haarlem op 7 juli 2015:
En met het trio Trio Govaert, De Joode, Stadhouders, featuring Tobias Delius. Eveneens in de Pletterij, opnames 28 maart van dit jaar:
