De Vooruit – Gent (Uncanny Valley Festival) – 10 en 11 juni 2016
Het nieuwe festival Uncanny Valley beleeft zijn première met een editie geheel gewijd aan de Los Angelos Free Music Society. Dit los gevormde underground collectief ontstond in 1973 en is nog steeds actief. De oprichters Chip Chapman, de broers Joe en Rick Potts en Tom Recchion zijn nog steeds actief en fleurden (op Chapman na) dit festival dan ook op met hun aanwezigheid. Opvallend aan LAFMS is dat de leden naast dat zij actief zijn in de muziek vaak ook andere creatieve activiteiten ontplooien en dat hun concerten vaak kenmerken van performances en theatervoorstellingen hebben.
Dit festival besteedt echter niet alleen aandacht aan beroemde bands uit de scene van LAFMS als Extended Organ en Airway, maar heeft ook een aantal navolgers van het collectief uitgenodigd, waarvan Wolf Eyes de meest in het oog springende naam is. De Vooruit heeft met dit initiatief beslist een festival van belang gecreëerd met artiesten die zelden of nooit in onze lagen landen optreden. Een buitenkans dus voor de liefhebbers van avant-garde rock, noise, experimentele elektronica en wat hier mee verwant is.
Bijzonder is de aanwezigheid van de kunstenaar Paul McCarthy, in Nederland bekend van de zogenoemde Buttplug kabouter in Rotterdam, het beeld van de kerstman met een buttplug dat nogal wat stof deed opwaaien. Hier treedt McCarthy echter in een geheel andere hoedanigheid aan, als lid van Airway en Extended Organ. Airway is een band zonder vaste bezetting een komt hier tijdens dit festival eveneens tot stand op basis van de aanwezige musici. Naast de oudgedienden van het LAFMS, treden hier dan ook de drie leden van Wolf Eyes en drummer Aaron Moore van Volcano The Bear aan. Het levert een band op van elf musici waarin de elektronica zwaar overheerst, naast de zang van zangeres en celliste Vetza en de zang van McCarthy. Het begrip ‘zang’ moet hier overigens ruim worden geïnterpreteerd. Het is beter om te spreken van stemkunst in combinatie met performance, waarbij zang wordt gecombineerd met het gesproken woord en, zeker in het geval van McCarthy, gegrom, geschreeuw en een veelvoud van keelklanken eveneens tot het arsenaal behoren. Verder is Airway zo ongeveer te beschrijven als de meest bizarre bigband die je je kunt wensen. Een snoeiharde, alles verzengde beat bepaalt het geluid en levert de voedingsbodem voor overstuurd gitaarspel, knarsende elektronica, de beide stemmen en voor wat er allemaal nog meer voorbij komt. Muziek voor luisteraars met sterke zenuwen! De duistere geluidsculptuur die hier wordt gecreëerd brengt het publiek, door het slepende, bijna tribale ritme in een vorm van trance. Een opwindende ervaring. Bij Extended Organ, waarin we naast oudgedienden uit LAFMS, Tom Recchion, Frederik Nilsen en Joe Potts, ook David Toop en wederom Paul McCarthy tegenkomen, gaat het er wat rustiger aan toe. Leidend is hier de verslavende drone die de elektronica produceert en de zang van McCarthy die hier duidelijk centraal staat. Vrijwel letterlijk in zijn microfoons kruipend kreunt, brult en gromt hij naar hartenlust.
Bijzonder is ook de volledig geïmproviseerde set van Recchion en Toop. Meer dan 30 jaar geleden speelden ze een keer samen en nu dus voor de tweede keer. Beiden creëren met behulp van elektronica en allerhande gebruiksvoorwerpen een collage van dissonanten, waarin ritme en melodie vrijwel uit beeld zijn. Een uitzondering zijn de momenten waarop Toop zijn dwarsfluit bespeelt en zo enig melodieus materiaal toevoegt. Mooi is het slot waarin een zacht, repeterend patroon centraal staat dat langzaam uitdooft. Maar deze set maakt ook duidelijk waar de kracht ligt van dit collectief en wat de filosofie is die ten grondslag ligt aan hun werk: alles is muziek en dientengevolge kan ook alles als instrument dienen. Of zoals Vetza Trussell het zo mooi verwoord: “To do improvisation you have to have a certain mindset. You have complete freedom, but you have to be listening. You have to be tuned in to what surrounds you.”
Zoals gezegd besteedt het festival ook aandacht aan musici die beïnvloedt zijn door het LAFMS. De Antwerpenaar Dennis Tyfus, die onder de naam Vom Grill optreedt hoort hierbij, evenals het Portugese Calhau!, dat hier opera met zware elektronica vermengt in een zinderende show. Maar ook Human Heads verrast met duistere psychedelische klanken en bijna pathetisch aandoende zang. Maar de meest beroemde band die zich mede heeft laten beïnvloeden door het LAFMS is Wolf Eyes. Naast solo optredens van de drie leden, leveren ze hier een bijdrage aan Airway en verzorgen ze het slotoptreden op zaterdagavond. Wie Wolf Eyes kent, weet wat hij kan verwachten. Een combinatie van postrock en dan van het inktzwarte soort, een flinke scheut blues en zware drones waarbij je ingewanden weer eens op hun plaats worden getrild. Één en ander aangevuld, althans tijdens het optreden als trio, met de kermende, kreunende zang van Nate Youg. Hoogtepunt is wat dat betreft het solo optreden van diezelfde Young. Met een mondharmonica en een minimaal aantal schakelkastjes creëert hij een overweldigend zwarte blues, een depressieve versie van ‘Once Upon a Time in the West’. Althans dat is de associatie die je krijgt bij deze huiveringwekkende exercitie.
Uncanny Valley maakt met dit thema een vliegende start die moeilijk met een tweede editie valt te verbeteren. We gaan het beleven!
Bekijk hier een documentaire over de LAFMS, waarin de musici vertellen over hun filosofie en manier van werken:
