De Link, Tilburg – 12 april 2016

Laten we beginnen met het hoogtepunt van dit concert: de uitvoering na de pauze van Jonathan Harvey’s ‘Death of Light / Light of Death’. Vier jaar voor zijn dood kreeg Harvey van de burgemeester van het Franse stadje Colmar de opdracht om een compositie te maken voor het jaarlijkse concert op Goede Vrijdag in het museum Unterlinden. Dit museum is vermaard vanwege het Issenheimer Altaar van Matthias Grünewald. Dit stuk, geschilderd tussen 1511 en 1517 geldt al één van de belangrijkste kunstwerken uit de late Middeleeuwen. Voor Harvey betekende het een belangrijke inspiratiebron.

Het altaar heeft als centraal paneel de kruisiging van Christus. Die kruisising en de figuren die er om heen staan, heeft Harvey als uitgangspunt genomen voor zijn, uit vijf delen bestaand, stuk. In het eerste deel waarin het lijden van Christus centraal staat klinkt de muziek dan ook heftig en zeer dramatisch. De althobo klinkt hier huilend, kermend en drukt eindeloze smart uit.

In het tweede deel draait het om de vrouw die geknield voor het kruis zit, Maria Magdalena. Zij was een gepassioneerde volgelinge van Christus. Er zijn zelfs overleveringen dat Christus en zij een verhouding hadden al wordt hier in de Bijbel geen melding van gemaakt. Op dit schilderij zien we haar passie echter wel terug en ook in de muziek klinkt de hobo vurig. Maar ook de toewijding horen we terug, met name in de bewegingen van de strijkers. In het derde deel horen we die andere vrouw terug, Maria, de moeder van Jezus. Zij wordt getroost en tegengehouden door de apostel Johannes waar Jezus een speciale band mee had. Bij Harvey begint dit deel met een slag op de gong, waarna de althobo smartelijker dan ooit te horen is en de strijkers met hun strijkstokken cirkelbewegingen over de snaren maken. Het klinkt als de wind terwijl de althobo door merg en been snijdt. Het deel eindigt met delicaat spel van de strijkers. Het vijfde deel zou hoop moeten geven. Het is gebaseerd op de man die rechts staat met het boek in zijn handen. Dit is Johannes de Doper. Hij was eerder gestorven dan Christus en dus reeds in de hemel. Met het boek, de Bijbel, symboliseert hij dat de dood van Christus niet voor niets is geweest. Opvallend in het stuk van Harvey is dat het troostrijk begint, transcendent, licht en met lange harmonische lijnen, maar dat het vervolg allesbehalve troostrijk klinkt. Eerder zwaar en dramatisch. De vijf solisten van het Nieuw Ensemble leveren hier echter een bijzondere prestatie in dit stuk voor drie strijkers, hobo en harp.

Het programma voor de pauze bestaat uit nieuw werk van vier studenten aan het conservatorium van Amsterdam: Melle Heij, Danai Belosinof, Manuel Sánchez García en een stuk van artistiek leider Joël Bons. Bijzonder zijn de stukken van Heij en Sánchez García. Heij componeerde een opvallend lyrisch stuk: ‘Masquerade voor hobo, harp en strijktrio’, bestaande uit drie delen, waarvan het eerste en het derde deel in een redelijk hoog tempo zijn getoonzet en het middendeel, rustig en stemmig. Het is een opvallend consistent stuk geworden. Heij zegt zelf over het stuk: “Het lijkt een soort draaikolk, of een op hol geslagen machine, of misschien de geest van een waanzinnige, waarmee Masquerade begint. Uit deze staat van waanzin en opwinding ontstaat een wereld waarin indrukken, gedachten en gevoelens worden gereduceerd tot karikaturale schetsen. Maar hoewel het karikaturen zijn, lijken zij toch niet helemaal ontdaan te zijn van hun oorspronkelijke, oprechte betekenis.” Ook het stuk van Sánchez García, ‘Verloren, Opus Nigrum Penduel voor hobo en strijktrio’ is bijzonder, maar dan wel op geheel andere wijze. Zo lyrisch als dat Heij klinkt, zo weerbarstig klikt het stuk van Sánchez García. Met onrustige lange lijnen werkt hij iedere keer naar een climax, die gevolgd wordt door opvallend lange stiltes. Het geeft veel spanning en Sánchez García heeft duidelijk veel aandacht besteed aan de structuur van het stuk. Hij zegt dan ook: “Energie en de onderlinge verbintenissen van de musici zijn in het gehele muziekstuk de belangrijkste aandachtspunten voor mij geweest.”