De Toonzaal, ‘s-Hertogenbosch – 9 april 2016

Zij het heel anders van opzet, is ook de derde avond van het FAQ Festival weer de moeite waard. Drie totaal verschillende acts dit keer in De Toonzaal:  Andrea Taeggi, Klavikon en het duo Mats Gustafsson & Greg Saunier. Weg dus van de elektro-akoestische geschiedenis waar we de afgelopen twee dagen in zijn ondergedompeld. Tijd voor de actualiteit.

Sinds 2015 heeft De Toonzaal een analoge, elektronische geluidsstudio. De apparatuur in die studio bevat een mix van talloze analoge precisie apparaten uit de jaren zestig en zeventig. Hiermee is het mogelijk om composities te maken en vervolgens analoog of digitaal op te nemen en te bewerken. In het kader van deze editie van het festival werd Andrea Taeggi eerder dit voorjaar uitgenodigd voor een residentie in deze studio. Het resultaat presenteert hij op deze avond. De Italiaan Andrea Taeggi kennen de liefhebbers vooral van de ene helft van het duo Lumisokea, dat hij sinds het begin van dit decenium vormt samen met de Belg Koenraad Ecker. Sinds vorig jaar positioneert Taeggi zich echter ook solo, onder eigen naam of onder het alias Gondwana. Taeggi’s muziek, ook in deze set, kenmerkt zich door een grote afwisseling. Op sommige momenten klinkt zijn muziek ritmisch en dansbaar – vaak in de vorm van een ritmisch spervuur, om op andere momenten te grossieren in dwarse en tegendraadse klanken, die volstrekt spontaan tot stand lijken te komen. Gemene deler in de set is echter de duistere grondtoon en dito ijselijke stemming. Het totaal straalt een industriële kaalheid en soberheid uit.

Leon Michener, bijgenaamd Klavikon, weet ons weer op een geheel andere manier te boeien. Michener prepareert de piano en hangt deze vol met elektronica. En het is ongekend welke effecten hij vervolgens op deze manier weet te bereiken in een over het algemeen boeiende set. Begint de set met een golvende drone en de klanken van snaren al snel ontstaat er een ritmische structuur, hypnotiserend en steeds verder aanzwellend tot een onweersbui. Als die bui is overgewaaid, klinkt er bedachtzaam en bijna poëtisch pianospel wat al snel de dialoog aangaat met andere klanken, voortgebracht door de elektronica in de piano en de indruk wekt of het instrument op hol geslagen is. Een tweede opgewekte ritmische passage volgt, maar opgewektheid is niet Klavikon’s handelsmerk. Dus weer op naar een duistere, naar binnen gekeerde fase waarin de huivering doorklinkt en waarin subtiele, introspectieve klanken en heftige, ruwe klanken elkaar in balans houden. In een klank eruptie, die nog het meest wegheeft van een soundtrack bij een actiegame, kan Michener zijn energie optimaal kwijt. Het hoogtepunt van de set is wat dan volgt: op een aan minimal music refererend basritme associeert Klavikon met fijnzinnig pianospel in een subtiele cadans. Hij eindigt de set met een wederom zeer heftig stuk, alsof er een compleet machinepark op drift is geslagen.

Bekijk hier de opnames van een eerder optreden van Klavikon tijdens het Imogen Heap’s Reverb festival 2014:

Wie saxofonist Mats Gustafsson nog steeds alleen maar associeert met jazz heeft het bij dit optreden moeilijk. Want wat hij hier, samen met drummer Greg Saunier, vertoont heeft met dit genre niet al te veel te maken. Gustafsson heeft namelijk niet alleen zijn baritonsax meegenomen, waarmee hij een reeks diepe klanken produceert, ploppend en soms blazend, maar ook nog een serie kastjes met knopjes. Met die kastjes tovert hij regelrechte noise tevoorschijn, in langgerekte sessies, de diverse klanken over elkaar heen leggend. Het vormt voor de bijzonder expressieve drummer Saunier een prachtige onderlegger om zichzelf bij in het zweet te werken. Zelden ook een sessie meegemaakt waarin ragfijne subtiliteit – je ziet ze zo nu en dan letterlijk zoeken naar één noot, samengaat met explosiviteit en vuurwerk. Een imponerende set van twee meesters en een waardige afsluiting van het programma in De Toonzaal.