Via de pianoduo’s kom ik op het nieuwe album van pianist Vijay Iyer en trompettist Wadada Leo Smith: ‘Defiant Life’, verschenen bij ECM Records. En Wadada Leo Smith leidt me weer naar het bij Long Song Records verschenen ‘Eyes on the Horizon’ van bassist en fluitist Joe Fonda. Een album van het kwartet dat hij vormt met Smith, pianiste Satoko Fujii en drummer Tiziano Tanoni. Het lijkt wel een estafetteloop, want de aanwezigheid van Fujii brengt me ertoe om morgen stil te staan bij een aantal recente albums van haar. Maar nu eerst ‘Defiant Life’, het tweede album van dit duo na het uit 2016 stammende ‘A Cosmic Rhythm With Each Stroke’, dat ook hier voorbij kwam. En zoals ook daar vermeld was dat moment zeker geen kennismaking, de twee kenden elkaar reeds van de vijf jaar tussen 2005 en 2010 dat Iyer deel uitmaakte van Smith’s Golden Quartet, met John Lindberg op bas en Shannon Jackson op drums.

Het is niet zo maar een album geworden, maar de reflectie van de gesprekken die de twee musici regelmatig voerden. Iyer daarover: “Our time together, from the moment we meet right until the moment we play, is most often spent talking about the state of the world, studying histories of liberation, and sharing readings and historical references, as a means of grounding ourselves purposefully in our present”. We beginnen met het prachtig ingetogen ‘Prelude: Survival’. Iyer creëert hier met elektronica een duistere klanknevel, terwijl we Smith horen grommen en sputteren op zijn trompet. Tot slot klinken enkele bescheiden pianoaanslagen in dit, met nog geen drie minuten, korte stuk. We vervolgen met het beduidend langere ‘Sumud’. Ook hier gaat de muziek uiterst bescheiden van start, horen we met name Smith in een delicate melodie. Iyer ondersteunt het met spel op de Fender Rhodes en elektronica, het hoge geluid, als van belletjes, valt hier bijzonder op. Het geeft dit stuk zonder meer een vrij hoog meditatief gehalte. Die betrokkenheid bij de wereld leidt tot twee stukken waarin de musici zich nader uitspreken. ‘Floating River Requiem’ schreef Smith voor Patrice Lumumba, de voormalige president van Congo, die in 1961 werd vermoord. We horen hier Iyer eindelijk op piano, de krachtige, maar ook weemoedige trompetklanken van Smith ondersteunend. Verderop horen we hem geruime tijd solo, uiting gevend aan deze lugubere actie. Iyer zegt over de wijze van spelen nog: “We work from our individual languages and materials” en “our methods of aural attunement, and what I would call a shared aesthetic of necessity”. En met name dat laatste hoor je op dit album in ieder stuk terug. Zeker ook in dat andere politiek getinte stuk: ‘Kite’, dat Iyer schreef voor de Palestijnse auteur, dichter en professor Refaat Alareer, die, met zoveel anderen, in het huidige conflict in Gaza om het leven kwam. Al met al een zeer indrukwekkend album van twee bijzondere musici.

Over zijn album ‘Eyes on the Horizon’ zegt Fonda: “I decided I would write a series of pieces and think about how Wadada writes music and how I write music and about what it was I learned from him. I even used some of his notation systems on certain pieces. So yeah, it was all about Wadada”. Verwonderlijk is dat niet, Smith heeft zich de laatste decennia steeds verder ontwikkeld als componist, zo kwamen hier bijvoorbeeld zijn twaalf strijkkwartetten voorbij. Fonda en Smith kennen elkaar ruim veertig jaar, maar werkten sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw nooit meer samen, tot deze opnames, gemaakt in december 2023. We beginnen dit album met ‘Imspiration opus #1 (for Wadada Leo Smith)’ waarin we direct de twee horen, hun klanken innig met elkaar verstrengeld. Gaandeweg doet de abstractie zijn intrede en horen we ook duidelijk de bijdrages van Fujii en Tanoni. Een stuk waarop we prima die andere uitspraak van Fonda kunnen plakken: “Most of the time, we play with a more of a collective mentality. “What I composed is not necessarily just head-solo-head. It’s more like the way Wadada injects improvisations inside the written material. I tried to orchestrate it in different ways, so different people carry the themes at different times, and different people might be improvising at different times”. Fujii horen we op prachtige wijze in de intieme solo waar ‘My Song, opus #2’ mee aanvangt. Maar ook de solo van Fonda is hier meer dan de moeite waard. In ‘We Need Members, Opus #4′ overheerst de abstractie, met name vormgegeven door Fonda en Fujii. Bijzonder is ook zeker Fonda’s solo tegen het einde van dit vrij lange stuk. In ‘Like No Other (for Bobby Naughton)’ kruisen Fonda en Smith de degens, de spannende duistere klanken van Fonda vermengen zich met de hoge klanken van Smith’s trompet. In het vrij stevige ‘Listen to Dr. Cornel West’ krijgen we een mooie indruk van Tanoni’s spel, al moet hier zeker ook Fujii’s bijdrage genoemd worden. Nog twee andere stukken droeg Fonda op aan Smith: ‘Bright Light. opus #5’ en het titelstuk ‘Eyes on the Horizon, opus #3′. In het eerste horen we Fonda ook op fluit, in prachtige harmonie met Smith’s trompet.

‘Eyes on the Horizon’ is te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: