Stuk, Leuven – 18 en 19 oktober 2024

Gisterenavond opende de vijfentwintigste editie van het Transit Festival, onderdeel van het Festival 20.21. Is dat laatste gericht op de muziek van de vorige eeuw, Transit staat stil bij de laatste ontwikkelingen in de hedendaagse gecomponeerde muziek en werkt daarin nauw samen met festivals als November Music en het Huddersfield Contemporary Music Festival. Ook dit jaar stelde de organisatie weer een mooi gevarieerd programma samen, reden genoeg dus om naar Leuven af te reizen. Hier een verslag van de eerste concerten.

De aftrap vond plaats door het Explore Ensemble met de wereldpremière van het drie kwartiet durende ‘Signals’ van componiste en celliste Okkyung Lee, die zelf overigens ook meespeelde. Lee is natuurlijk vooral bekend als musicus en dan vooral binnen de vrije improvisatie en aanverwante stijlen. Daarbij heeft ze vooral faam verworven met het gebruik van bijzondere technieken, iets dat we ook volop terug horen in dit ‘Signals’. Zoals Lee zelf zegt experimenteert ze in dit stuk met verschillende vormen en combinaties van (geluids)signalen, soms door haar aangestuurd, soms door het ensemble zelf aangezwengeld. Dat het stuk dan ook als weinig gestructureerd overkomt, is dan ook niet verwonderlijk. Veeleer bestaat het uit een serie fragmenten, die overigens op zichzelf genomen vaak bijzonder boeiend zijn. Zo beginnen we met een prachtige frase van de viool, met krakende, kreunende strijkbewegingen, uitermate goed versterkt. Altviool en cello voegen zich erbij en het klankbeeld ontwikkelt zich tot pure noise. Verderop vallen interessante passages op van de altviool en de basfluit; van de basklarinet, cello en de elektronica en van de piano en de cello, bespeeld door Lee. De ene keer zijn die passages vrij abstract, de andere keer opvallend harmonieus, zoals in die laatste passsage, waarin we Lee volop in de weer horen met bijzondere technieken, met een zangerige klank als gevolg, of ritmisch, zoals die duidelijk door folk beïnvloedde passage tegen het einde van het stuk. Het tweede stuk dat gisterenavond klonk was ‘Answer Machine Tape’ van Philip Venables, uitgevoerd door pianist Zubin Kanga, een stuk dat ik al eerder hoorde tijdens November Music. Het maakte toen grote indruk en deed dat nu wederom.

Op zaterdagmiddag wordt de opening van het festival altijd geopend door Matrix, het eveneens in Leuven gevestigde centrum voor nieuwe muziek. Dit keer trapt het orkest van d’Academie Podium Sint-Niklaas, bestaande uit leerlingen en amateurs, af, samen met het Jeugdkoor SLAC Conservatorium, beiden onder leiding van Pieter Matthynssens. Allereerst horen we het bijzondere ‘Dali’s Dream?’ van de in 2015 veel te vroeg overleiden Luc Brewaeys. Een bijzonder stuk waarin Brewaeys weet te verrassen met een onverwachte klankwereld. Het stuk begint met het ritmische geluid dat je kunt maken met van die speelgoed klik apparaatjes, naast een enkele strijkersfrase en wat houten slagwerk. Oh ja, en het geloei van een koe uit zo’n blikje. De leden van het koor staan achter ons en blazen op speelgoedfluitjes, met een wat nasaal geluid. Verderop wordt dat een melodie, ondersteund door razende strijkers. Die klank zwelt aan tot orkaankracht, de fluitjes volledig overstemmend, het stuk eindigt in climax. Shalan Alhamwy weidde zijn stuk ‘Ropes’ aan de wijk in Brugge, Brugse Poort, waar de Syrische componist tegenwoordig woont. Een prachtig harmonieus stuk, waarin we de dag in de nacht horen en zien veranderen, gaandeweg wordt het podium duister. We horen een mooie harpsolo, de duisternis inleidend, gevolgd door het getoeter van auto’s – een bruiloft – en verderop een aanstekelijke melodie waarin het multi-culturele van deze wijk prachtig tot uiting komt.