Vandaag wederom de saxofonist en de kwartetvorm. Om te beginnen is er de bij Shhpuma, een onderdeel van Trem Azul, verschenen LP ‘Ficar Vivo’ van CAVEIRA, een kwartet bestaande uit tenorsaxofonist Pedro Alves Sousa, gitarist Pedro Gomes, bassist Miguel Abras en drummer Gabriel Ferrandini. Verder hier aandacht voor altsaxofonist José Soares, deel uit makend van het kwartet van bassist Carlos Bica. Op het bij Clean Feed, dat andere label van Trem Azul, verschenen ’11-11′ horen we verder vibrafonist Eduardo Cardinho en gitarist Gonçalo Neto, waarbij we die laatste ook op banjo horen. Zowel Bica als Neto – Afwisselend met gitarist André Santos – horen we ook op het bij Jacc Records verschenen ‘Close to You’ van het kwartet dat Bica vormt samen met vocaliste Maria João. Toetsenist João Farinha is het vierde lid.
Opener ‘Brilho’, de A kant van de LP begint met heftige klankuitbarstingen, een duidelijk overstemde gitaar en basgitaar, omgeven door stiltes. Dan horen we slagwerk en ontstaat er heel langzaam wat meer structuur. We horen Sousa en de muziek transformeert tot een vrij duistere klanknevel. Vormen de drie andere musici hier een eenheid, die muur van klank optrekkend, Sousa verkent de mogelijkheden om er doorheen te breken, iets dat overigens niet lukt. De B kant van het album bevat twee stukken, ‘Dolência’ en ‘Portal’. Sousa is overtuigend aanwezig op het eerste stuk, met een wat sputterende, experimentele klank. Verder klinkt het zwaar van Ferrandini opvallend zwaar en indringend en mag Gomes graag zo nu en dan zijn snaren even heftig beroeren. De eerste drie minuten van ‘Portal’ klinken totaal anders dan we tot nu hoorden. Hier gaan de remmen volledig los en kiest het kwartet voor een heftige ritmiek, een indringende maalstroom aan klanken waar Sousa maar net boven uit kan komen. Even onverwacht als dit begon, ebt het ook weer weg en belanden we in een opvallend gruizige onweerswolk, aanzwellend tot orkaankracht.
Bica is een veelgevraagd en bijzonder veelzijdig bassist die zich in uiteenlopende muzikale werelden begeeft, van klassiek tot experimentele elektronica. Het zwaartepunt op dit ’11-11′, ligt echter op de jazz en opvallend vaak de wat meer stemmige variant. Al vormt opener ‘Roots’ op meerdere momenten hier al direct een uitzondering op, Soares’ schurende klank in het middendeel klinkt immers meer explosief dan stemmig. ‘Lucky’ klinkt dan weer uiterst melodieus, met boeiende lijnen van zowel Soares als van Cardinho en Neto. En prachtig die opening van ‘Blue in Grey’ op vibrafoon, voor de liefhebbers van al wat op ECM Records verschijnt, een label dat befaamd is vanwege dit soort jazz. Verderop horen we Soares met zachte, omfloerste klanken, variërend op het al even ingetogen spel van Neto en Bica zelf. Bijzonder klinkt ook ‘Pentimenti’, op een repetitief patroon van Neto creëren de overige drie een spannende klanknevel. Gezien hier de saxofoon centraal staat, moet ‘Paris’ worden genoemd. Soares levert hier met zijn ingetogen solo een mooie bijdrage aan, al valt ook de combinatie vibrafoon – gitaar hier niet te versmaden. Maar ook Soares’ bijdrages aan het opvallend fragiele ‘Não estás aqui por acaso’ en ‘A Place You Will Never See’ zijn van hoge kwaliteit. Verder moet hier ‘A Noite’ nog genoemd worden waarin het kwartet stil staat bij de Anjerrevolutie, dit jaar vijftig jaar geleden, waarmee de Portugese bevolking een eind maakte aan de dictatuur. Een belangrijke activist in die dagen was José Mário Branco, we horen opnames van zijn zang als onderdeel van deze bijzondere compositie, de dialoog aangaand met Soares. Tot slot klinkt ‘Love Boat’, met name opvallend vanwege het feit dat Neto hier halverwege de sfeer totaal omgooit richting stevige rock. Een complete verrassing aan het einde van dit verder zo ingetogen album.
‘Close to You’ bevat vijf vrij bekende covers en drie eigen stukken. We beginnen met ‘Woodstock’ van Joni Mitchell, waarin direct de bijzondere zang van João opvalt. Half zingend, half pratend, met een enigszins theatraal trekje, waardoor dit stuk geheel anders klinkt dan het origineel. Verder valt de bijdrage van Farinha hier op, de wijze waarop zijn pianospel samenvalt met de zang van João en hier een extra laag spanning aan verleent. Nog aparter is João’s interpretatie van ‘Norwegian Wood’, de klassieker van John Lennon en Paul McCartney. João kiest ervoor om de tekst meer te vertellen dan te zingen, samen met die aparte klank van haar stem, levert dat een bijzondere, enigszins bevreemdende ervaring op. Op Burt Bacharach’s ‘Close to You’, het titelstuk, horen we allereerst Neto in een mooie solo de melodie spelen, waarna João haar duidelijk door de Portugese cultuur beïnvloedde lezing van deze klassieker geeft. Heel anders dan alle andere versies die ik ken, maar beslist bijzonder. Op ‘Oh My Love’, een stuk van Lennon en Yoko Ono, horen we Santos met fragiel spel op gitaar. Samen met Farinha ondersteunen ze João bij haar imponerende versie van dit stuk. Bica excelleert met een spannende en zeer creatieve solo in zijn eigen ‘Valsa B’. Maar we horen hem hier ook met vocale akrobatiek, een mooie combi vormend met João. Tot slot is hier de solo van Farinha tegen het einde meer dan de moeite waard. Na Bica’s innemende ‘Iceland’ op een gedicht van W.B. Yeats en ‘Aeute Angles’ van Farinha en João volgt nog één overbekende cover, ‘What a Wonderful World’. Wederom een bijzondere versie van deze inmiddels aardig versleten klassieker.
Alle albums zijn te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop:
