Diverse locaties, Utrecht – 7 en 8 september 2024

En het was Yixie Shen die uiteindelijk gisterenavond de Gaudeamus Award 2024 won. Welverdiend, de afgelopen dagen betoonde zij zich een uitstekend componiste, die ook het technische handwerk als geen ander bleek te beheersen. Bij haar geen performances, geen video of andere toevoegingen, geen gimmicks, gewoon noten en die aaneen smeden tot coherente, sprekende stukken. Fijn dat de jury ervoor koos om dat te belonen. Verder besteed ik hier nog aandacht aan die andere prijs die iedere twee jaar tijdens dit festival wordt uitgereikt: de Tera de Marez Oyens prijs; het door Ensemble Klang uitgevoerde stuk ‘Conditions’ van Maya Verlaak, één van de drie juryleden en aab het nieuwe stuk van Annika Socolofksy, die de Award in 2021 won, ‘Detective Convention’ werd uitgevoerd door HIIIT, het voormalige Slagwerk Den Haag.

Voor de Tera de Marez Oyens prijs, vernoemd naar één van de belangrijkste Nederlandse componisten van de vorige eeuw, werden vier stukken genomineerd: ‘A Different Attitude About Togetherness’ van Gijs van der Heijden; ‘Reflective Monologue’ van Katherine Ching-Fang Teng; ‘VRIJ’ van Maarten Bauer en ‘Meduza’ van Philip Przybylo, waarvan die laatste de prijs terecht in de wacht sleepte. Van der Heijden schreef een boeiend stuk voor twee harpen, bespeeld door Viktoria Smetana en Olivia Cioclea. Hij is duidelijk geïnteresseerd in de interactie tussen instrumenten en duikt met dit stuk daar volop in. De twee harpen zijn verschillend gestemd, iets wat tot bijzondere combinaties leidt. Mooi ook dat begin waarin Van der Heijden Smetana en Cioclea louter de pedalen laat gebruiken. Teng kiest voor gecomponeerde muziek die duidelijk verwant is aan de free-jazz. We horen altsaxofonist Hoe-Teng Liu samenspelen met een eerder opgenomen digitale partij, één die afkomstig lijkt van het videoscherm, ware het niet dat we de figuur daar in de weer zien met een stofzuigerslang. Leuk gedaan, maar eigenlijk totaal overbodig, de muziek is meer dan voldoende. Bauers ‘VRIJ’ valt mij wat tegen, de bijdrage van Alam Hernández op synthesizer is zeker boeiend, met die aan ambient verwante klankwereld, maar de bijdrage van celliste Sigrid Sand Angelsen, helemaal achterin de hoek van het podium, valt grotendeels buiten beeld en Bauer zelf voegt met zijn vergiet, die hij het merendeel van de tijd op zijn hoofd heeft ook niet al te veel toe. Pryzbylo won terecht, mede door de wijze waarop cellist Antek Cholewinski dit ‘Meduza’ speelt. Ook hier twee cello partijen op band, plus de nodige noise en een derde partij die Cholewinski live speelt. Een indringende, krachtige en meeslepende compositie op de grens van hedendaags gecomponeerd, vrije improvisatie en experimentele elektronica.

Verlaak en Ensemble Klang trokken de laatste jaren veelvuldig samen met elkaar op, iets wat resulteerde in een nieuw album, ‘Vanishing Point’, gisterenmiddag gelanceerd. Het langste stuk op dit album, ‘Conditions’ speelde het ensemble gisteren live. Twee musici staan op het podium, Saskia Lankhoorn op synthesizer en Anton van Houten op bastrombone, de rest staat verspreid door de ruimte. Heldere patronen spelen ze, die op boeiende wijze in elkaar grijpen, samenvallen en elkaar overlappen. Dat de musici verspreid staan opgesteld komt deze klanknevels zonder meer ten goede. Gaandeweg loopt de spanning en de dynamiek op en worden de diverse patronen steeds meer één geheel. Bijzonder is ook de rol van de twee instrumenten op het podium, die met grote regelmaat de harmonie fors verstoren, of het allemaal al niet spannend genoeg is wat hier gebeurt. In 2021 betoonde ik mij zonder meer enthousiast over het werk van Sokolofsky, onder andere vanwege het krachtige ‘Don’t Say a Word’. Een duidelijk hedendaags gecomponeerd stuk, met zang van haar zelf. Ook in dit nieuwe stuk, van bijna een uur, vertolkt zij zelf de hoofdrol, alleen nu valt de muziek voor het grootste deel niet onder de noemer hedendaags gecomponeerd, maar kiest Socolofsky voor een variant, of een parodie, net zo u wilt, op het genre van de country muziek. De vier leden van HIIIT zijn getooid met een bijpassende hoed en Socolofsky steelt de show met vlot gesneden, soms zelfs hitparade waardige nummers en heuse meezingers. Het is even wennen op een avond als deze, wat niets af doet aan de kwaliteiten van deze dame. Zingen kan ze als de beste en goede nummers schrijven al evenzeer. En pure country is het aan de andere kant ook weer niet, want daarvoor strooit ze net weer wat te kwistig met dissonanten en andere onbetamelijkheden. Nog interessanter echter is dat ze een verhaal vertelt, zoals ze het zelf met nadruk noemt ‘a true story’ die haaks staat op de machowereld die country toch in eerste plaats is. Want dit gaat over een man die geen bord voor zijn kop heeft maar een complete betonnen muur en die Socolofsky’s vrouwelijke geliefde probeert te versieren, terwijl hij er totaal geen oog voor heeft dat hij bij deze lesbische dame natuurlijk volstrekt kansloos is, maar dit ook op geen enkele wijze aan zijn verstand laat peuteren. Natuurlijk verliest hij het pleit, na de dames wel een bijzonder vervelende avond bezorgd te hebben, waar hij natuurlijk geenszins wakker van ligt.