Diverse locaties, Utrecht – 5 september 2024
Gisterenavond klonken op twee locaties in de Utrechtse binnenstad de eerste stukken van een viertal voor de befaamde Gaudeamus Award genomineerde componisten: Patrick Ellis, Cem Güven, Lucy McKnight en Yixie She. Verder vindt dit jaar toevallig de jaarlijkse internationale NIME (New Interfaces for Musical Expression) conferentie plaats in Utrecht, waar ik in de late avond nog een staartje van mij pikte. Live elektronica in allerlei verschillende gedaantes, vaak uitgevoerd op zelfgebouwde apparatuur. Leuk om te ervaren dat er op dit festival een totaal andere sfeer hangt dan op Gaudeamus, dit betreft duidelijk een andere scene.
De eerste componist die aan bod komt is McKnight. Hier in het Centraal Museum zien en horen we haar met vocaliste Laura Nygren de performance ‘warp & weft’ herhalen die ze eerder in het voorjaar van 2022 met haar vriendin Andrea Camacho opvoerde, haar doel was: “to create a piece in which we explore singing while embracing each other. How would it feel to produce sound when connected through movement and touch, and how would this touch, one chest vibrating against another vibrating chest, affect our sound, our emotions, and our choices in the performance?” En om het nog spannender te maken voegde McKnight daar nog een element aan toe: het publiek die vibraties ook te laten voelen. Daartoe maakte ze een soort van slang van stof met elektroden erin verwerkt. Die slang zit vast aan de kleding van de beide dames en geleidt dus de energie naar de luisteraars. Boeiend en het pakt ook heel mooi uit, met name door die sirenen achtige zang van McKniight en Nygren. Van Gül horen we ‘Ice Breath’, een solo stuk voor de zelden te horen basblokfluit, bespeeld door Juho Myllylä. We beginnen het stuk letterlijk met ademhaling, achter die fluit, maar zonder er echt in te blazen. Die versterkte ademhaling vormt een constante, ook als we verderop ook ‘echte noten’ horen en is terug te voeren op “the performer’s bodily connection to the instrument’s physicality becomes the piece’s crucial element”. Boeiend is dat dit verder rijkt dan wat hier staat: in de hoek van de zaal zie ik Gül staan luisteren, terwijl hij volledig opgaand in deze prachtige uitvoering met zijn lichaam dezelfde bewegingen maakt als Myllyla. Een boeiend stuk, grillig en spannend.
Het uit Straatsburg afkomstige ensemble lovemusic brengt de stukken van Ellis en Shen. ‘Between two trios’ heet het stuk van Ellis. We horen een strijktrio live spelen en één digitaal, waarbij er tussen die twee trio’s een verschil zit in stemming. Dat heeft als effect dat in dit sterk stromende stuk, de digitaal opgenomen klanken fungeren als een soort van schaduw, iets dat, samen met die vrij monotone, maar wel ritmische muziek, voor een sterke spanning zorgt. Ellis zelf zegt hierover: “I wanted the material to be mostly static, allowing the listener and the performers to perceive and experience the tension between the live and pre-recorded elements, with the only movement in the work being the persistent tremolos in both trios as well as the slow swells in dynamics and the gradual harmonic change based around double stopping with the open strings as the basis of the harmony”. Inspiratie haalde Ellis bij de shoegaze muziek en dan vooral de rol van gitaren daarin. Shen koos voor haar ‘Illusion I – Der bewegte Wald’ voor vier instrumenten in het lage en middenregister: basfluit, contrabasklarinet, altviool en cello. Zo strak als de structuur van het stuk van Ellis is, zo grillig klinkt dit stuk van Shen. We horen hectische bewegingen, omgeven door stiltes, onverwachte geluiden en boeiende absracties. Er zit samenhang in, maar dan één die “reflects a natural progression revealed during the composition process”. Een stuk dat zich niet direct bloot geeft en je vaker zou moeten beluisteren om er echt vat op te krijgen, maar boeiend is het zonder meer.
Bekijk hier de performance van McKnight samen met Camacho: