In dit tweede deel gewijd aan drummer Christian Lillinger zoom ik in op zijn samenwerking met pianist Elias Stemeseder. Samen zijn ze te horen in het bij Intakt Records verschenen ‘Umbra II’. De twee hebben iets met dat woord, want in 2022 verscheen bij dit label al ‘Umbra I’, dat hier nooit aan bod kwam en bij Plaist Records kwam in datzelfde jaar ook ‘Penumbra’, dat hier wel aan bod kwam en dat nu gevolgd wordt door het eveneens bij Plaist verschenen ‘Antumbra’. Begrippen die de twee niet zelf verzonnen hebben, maar die stammen uit de astronomie, het zijn alle drie vormen van schaduwen. ‘Penumbra’ was een duo album, terwijl we de twee samen met een aantal gasten horen op ‘Umbra I’ en het net verschenen ‘Antumbra’. Ook ‘Umbra II’ is geen duo album maar is in tegenstelling tot de twee anderen in zijn geheel opgenomen met trompettist Peter Evans en bassist Russell Hall.

Over dit nieuwe project zegt Stemeseder: “There is a bigger structure at work, some of which is pre-planned, and some of which reveals itself to us as we go along, We take note of what is around us – musically and otherwise – and our work can be seen as reflections on that. So, quite obviously, various aspects of our interests want to be realized, and we wanted to provide a vessel, or channel, or metastructure which would hold all of these ideas together. So there is continuity in what we put into this. Of course, that doesn’t mean that a listener will also see that continuity, because it is a processual continuity rather than a stylistic one.” De samenwerking leidde tot een vrij klassiek jazzalbum, eigenlijk wat afwijkend van wat we van deze twee soms gewend zijn en zeker van de twee albums van Lillinger die hier gisteren centraal stonden. Het tekent de veelzijdigheid van deze drummer. We openen met het uit drie delen bestaande ‘Neue Form’, waarin in het eerste deel met name de dynamische bijdrages van Evans opvallen, naast de stevige ritmiek van Hall en Lillinger. Terwijl het begin van ‘Neue Form, part two’ juist opvalt door een uiterst fragiele, luisterrijke solo van Evans en fijnzinnig pianospel van Stemeseder, gaat het kwartet verderop weer volledig los. Het vrij lange ‘Myokard’ dat daar vlak achter zit, is beduidend abstracter en bevat een prachtige triopassage van Stemeseder, Lillinger en Hall. En dan is er ‘Resolution Points’ dat een mooi voorbeeld is van dat orkestrale slagwerk waar Gordon Grdina het over had en dat ik in mijn vorige verslag citeerde. Bijzonder is ook zeker de ballade ‘Blendung’ en dan met name door de bijdrages van Evans en Hall, die laatste met duistere klanken, gespeeld met de strijkstok. Bijzonder zijn ook de in elkaar overlopende drie delen ‘STKH’, spontane bewegingen van met name Stemeseder en Evans op een gebroken ritmiek van Hall en Lillinger, waarbij gedurende het proces de spanning steeds verder oploopt. Impro op het scherpst van de snede.

Horen we Stemeseder op ‘Umbra II’ op piano, op ‘Antumbra’ is het vooral elektronica wat de klok slaat, in opener ‘Annular’ aangevuld met gitaarspel van Brandon Seabrook. Nog experimenteler klinkt dat in ‘Silhouette’, waarin verder de gebroken ritmiek van Lillinger opvalt. Bijzonder is ‘Shadow Granular’ waarin we als gast Doyeon Kim horen op de Gayageum, een snaarinstrument uit Korea, dat qua klank wel wat wegheeft van de citer, maar dat wij in die vorm niet kennen, een nogal zeldzaam instrument in deze stijl van muziek, maar hier werkt het prima, zeker bij Lillingers lome ritmiek. Diezelfde lome ritmiek vinden we in ‘Tied Light’. Het lijkt of we een fluit horen, maar het blijkt ook nu een bijdrage van Stemeseders elektronica. Het is met name die elektronica die ervoor zorgt dat dit veel minder een zuiver jazzalbum is dan dat ‘Umbra II’, het bezit evengoed kenmerken van experimentele elektronica en neigt soms, bijvoorbeeld in ‘Umbra’ en ‘Trong’, naar ambient, soms naar noise, zoals in het boeiende ‘Lux’ en soms zelfs naar dance, zoals in ‘Apex’, ‘Drop Shadow’ en ‘Granular Light’ het geval is. Dat terwijl de muziek op andere momenten weer meer richting free-jazz beweegt, al is de instrumentatie wat afwijkend, ‘Antielectrons’ is daarvan een boeiend voorbeeld.

Beide albums zijn deels te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: