Van de klarinet schakel ik over naar de sopraansaax, met zijn kenmerkend hoge, wat snerpende geluid. Twee musici brachten de laatste maanden een soloalbum uit met dit instrument: Eva-Maria Karbacher en Johan Arrias. Van de eerste verscheen ‘Ochotona Calls’ bij Wide Ear Records, de tweede realiseerde ‘Self Portraits’ bij Ausculto Fonogram. Beide albums zijn al iets ouder, maar dusdanig de moeite waard, dat ze hier alsnog aan bod moeten komen. Ze hebben de sopraansax gemeen als solo instrument, maar zeker ook het gebruik van ongewone technieken en het geïmproviseerde karakter van de muziek.
Karbacher verwijst met de titel ‘Ochotona Calls’ naar een knaagdier dat voorkomt in Noord-Amerika en Azië en dat bij ons bekend staat onder de naam pika. Ze lijken wat op marmotten, maar behoren tot de haasachtigen. Vandaar ook die andere Nederlandse naam: fluithazen. Het geluid dat ze maken, om hun soortgenoten te waarschuwen of te laten weten waar ze uithangen, inspireerde Karbacher tot de drie stukken op dit album. Stukken die opvallen door de gepassioneerde wijze van spelen en de diep doordringende klank. We starten met het langste stuk, ‘Concerning Ochotona’, waarin we Karbacher spannende, maar ook vrij stugge patronen horen blazen. Van een echte melodie is geen sprake, al zit wat ze doet daar vaak weel heel dichtbij. ‘Ochotona Dreams’, met ruim vijf minuten het kortste stuk op dit album, klinkt in het begin bijzonder ingetogen. Opvallend hier is de klanknevel die ze naast de melodische fragmenten weet te creëren. De klank heeft wel wat weg van een Indiaas harmonium, al is deze in geen velden of wegen te bekennen. Verderop valt het stuk juist op door de dynamische patronen, als kwetterende vogels. Ook ‘A New Course of Action’ valt op door de dynamiek en het grillige, maar wel opwindende spel van Karbacher.
Net als andere musici viel ook Arrias ineens een gat bij de Covid-19 epidemie. Het bracht hem ertoe om de sopraansax, die hij twintig (!) jaar niet bespeeld had, weer eens ter hand te nemen. In diezelfde tijd draaide hij veel muziek van Anthony Braxton, Roscoe Mitchell en Cecil Taylor, invloeden die we op dit ‘Self Potraits’ duidelijk terug horen. Die zes zelfportretten vangen aan met ‘Full Figure II’. Springende, opwindende klanken presenteert Arrias ons hier. Van een melodie is ook hier geen sprake, daarvoor is de muziek te stug, te springerig. Iets wat het wel weer heel spannend en opwindend maakt. Nog geen twee minuten duurt ‘With Bottle’, veel te kort, want die combinatie van sopraansax en fles levert een bijzondere klankwereld op. In ‘Standing’ horen we Arrias prachtige patronen blazen, het doet soms denken aan de klanken van een slangenbezweerder, maar dan grilliger. Bijzonder zijn ook de vrij duistere klanken, wel wat weghebbend van een ratelende machine, in ‘With Hoses’, experiment in pure vorm. Mooi klinkt ook ‘Full Figure I’. Aan de ene kant horen we hier heerlijk experimentele, zoekende klanken, aan de andere kant valt het stuk op door een aantal wonderlijke melodieën. Tot slot klinkt het innemende ‘Sitting Down’, met bijna voorzichtige blaasbewegingen.
Beide albums zijn (deels) te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: