In januari van dit jaar overleed Phill Niblock, één van de meest spraakmakende componisten binnen het minimalisme. Hij was er vanaf het begin bij, componeerde zijn eerste stuk in 1968 en drukte de afgelopen decennia absoluut een stempel op de ontwikkeling van deze stroming, mede als inspirator voor veel musici actief in de wereld van de experimentele elektronica. Twee recente Cd’s geven een beter beeld van de man zijn werk. Op het bij Unsounds verschenen ‘Looking for Daniel’ vinden we naast het door een bijzonder uitgebreid Ensemble Modelo62 uitgevoerde titelstuk het door Biliana Voutchkova uitgevoerde ‘Biliana’ voor viool en stem. Verder verscheen bij Karlrecords ‘Zoud Delta 2’ in twee versies, een werkwijze die we bij Niblock vaker tegenkomen. Beide versies worden uitgevoerd door vocaliste Anna Clementi en gitarist Thomas Stern, die beiden tevens mede vorm gaven aan het stuk, iets dat we ook vaker bij Niblock tegenkomen.
Samenwerking was voor Niblock cruciaal en een belangrijk onderdeel van zowel het componeren als van de uitvoering. Musici kregen van hem dan ook altijd opvallend veel ruimte om een stuk vorm te geven, iets dat we bij componisten uit deze stroming overigens ook vaker tegenkomen. ‘Exploratory, Rhine Version, Looking for Daniel’, zo als het stuk voluit heet, kwam hier overigens al eerder even voorbij, het werd uitgevoerd tijdens de tweede editie van het Echonance Festival in het Orgelpark – nadat tijdens de eerste editie de Cd opnames waren gemaakt – als introductie van de helaas op dat moment nog niet verkrijgbare Cd. Het is een magistraal stuk, met name door de vrij grote bezetting, waarin Niblock een intens klankbouwwerk optrekt. Bijzonder daarbij is hoe de diverse instrumenten in elkaar haken tot een drone van ruim drieëntwintig minuten. Het begint bescheiden, maar direct al intens, waarna Niblock de spanning geleidelijk laat oplopen, om aan het eind weer terug te keren naar de sfeer en het tempo van het begin. ‘Biliana’ is, ondanks dat we hier louter Voutchkova horen, een al even intense en spannende drone. Het is hier het gebruik van elektronica dat een extra dimensie toevoegt en de klank van viool en stem tot een prachtig geheel smeedt.
Het plan voor de Cd uitgave van ‘Zone Delta 2′ stamt uit de zomer van 2022, maar zo’n project kost tijd en ineens kon Niblock de Cd al niet meer meemaken, hij verscheen vorige maand. Het stuk toont een andere kant van Niblock en laat horen hoe hij experimenteerde met veldopnames. Ze spelen een belangrijke rol aan het begin van de eerste versie, waar Niblock de opnames vermengt met de gitaren van Stern en de zang van Clementi tot een bijzonder klankbouwwerk, met een enigszins sacrale lading. In eerste instantie is deze tweede laag redelijk monotoon, maar verderop komt er steeds meer kleur in, met name dankzij de elektronica van Stern die de stem van Clementi tot een koor laat uitgroeien. Al krijg ik verderop eerder de associatie met een zwerm insecten. In de tweede versie horen we ook de veldopnames, maar dan direct vergezeld van die zwevende drone, die hier als een nevel voorbij trekt en bovendien een grote spanning met zich meedraagt. Verderop krijgen de stemmen even de overhand, in een ware kakofonie, waarna we weer die spannende nevel gewaarworden en de klank van Clementi’s stem wederom wordt uitgebouwd tot een uit meerdere lagen bestaande klanksculptuur.
Beide albums zijn te beluisteren en te koop via Bandcamp:
