Vandaag aandacht voor een serie werken voor viool en piano, van vrijwel alleen maar Oekraïense componisten. Op Valentin Silvestrov na zijn ze voor ons allemaal zo goed als onbekend, iets wat hun werk echter niet minder de moeite waard maakt. Twee Cd’s hebben de componist Myroslav Skoryk gemeen. Myroslava Khomik voert, samen met James Lent op het bij Navona Records verschenen ‘Protest’ diens eerste vioolsonate uit; Solomiya Ivakhiv koos, met pianist Steven Beck, op het bij Naxos verschenen ‘Ukrainian Masters’ voor zijn tweede sonate. Verder vinden we stukken van Yevhen Stankovych, Viktor Kosenko en Sergie Bortkiewicz. Verder spelen Khomik en Lent de ‘Partita voor viool en piano’ van de Poolse componist Witold Lutosławski.
Met de titel ‘Protest’ verwijst Khomik naar de Maidan revolutie uit 2014, waarna Oekraïne de stevens richting het westen richtte. Kort daarna viel Rusland de Krim binnen en de rest is u inmiddels wel bekend. Het album begint met ‘Ukraine Poem’ van Stankovych, Het stuk begint als een vrij zoet gedicht, maar na ruim drie minuten slaat de sfeer om en neemt de spanning toe. Verderop wisselen beide muzikale sferen elkaar in een boeiende constellatie af, de rust keert met andere woorden weer, maar de spanning blijft. De aanwezigheid van Lutoslawski op dit album, waarom geen anderen Oekraïense componist genomen, vraag ik mij toch af, is te verklaren vanuit het feit dat Polen, net als Oekraïne, zowel te leiden had onder de Nazi’s als onder Stalin, iets wat voor deze componist ook persoonlijk gold. Die ‘Partita voor viool en piano’ is overigens een wonderschoon werk, daar ligt het niet aan, en Khomik en Lent vertolken het met bijzonder veel gevoel. Wat volgt is de ‘Post Scriptum Sonata’ van Silvestrov. Als geen andere componist weet deze in te spelen op de emoties, bijvoorbeeld in dat meeslepende en zeer afwisselende eerste deel, ‘Largo-Allegro-Allegretto’. Mooi ook hoe dit eindigt met zeer fijnzinnigs pianospel. Prachtig ook dat ingetogen begin van het ‘Andantino’. Zeer bijzonder tenslotte is de klankwereld die Silvestrov creëert in het afsluitende ‘Allegro Vivace’.
Dit louter digitaal verkrijgbare album eindigt met die eerste vioolsonate van de in 2020 overleden Skoryk. Het stuk begint direct fel met het ‘Andante-Allegro Molto-Andante-Largo e Grave’. Bijzonder meeslepend klinkt aansluitend dat vrij weerbarstige ‘Largo’, waarna het hectische begin van ‘Allegro Molto-Andante-Allegro Fantastico’ ons op het puntje van de stoel doet belanden, met krachtige frases wisselen viool en piano elkaar hier af. Ivakhiv is met Beck te horen in de tweede vioolsonate, die met ‘The Word: Moderato con moto’ eveneens krachtig aanvangt, waarna verderop de intensiteit opvalt. Iets dat ook geldt voor het tweede deel: ‘Aria: Andante con moto’, met die trage ritmiek van de piano. Het hoogtepunt is de flitsende afsluitende ‘Burlesque: Vico’, een wilde dans. Het spel van de twee violistes doet niet voor elkaar onder, iets dat ook voor de pianisten geldt, wel bevalt deze opname me iets minder goed. Van de reeds in 1938 overleden Kosenko bevat dit album zijn ‘vioolsonate in A mineur, opus 18’, een duidelijk in de romantiek wortelend stuk. Zeer bijzonder is ook het ingetogen tweede deel, ‘Andantino Simplice’. Van de in 1952 overleden Bortkiewicz horen we tot slot op dit album de ‘Sonate in G mineur, opus 26’. Uiterst contemplatief vangen we aan met het ‘Sostenuto – Allegro drammatico’, we horen de viool vrijwel solo, met hier een daar een accent van de piano en verderop die twee in bijzondere samenhang. En het ‘Allegro drammatico’ klinkt aansluitend precies hoe het moet klinken. Mooi samenspel ook in het ‘Andante’ en in het felle, dansbare derde deel: ‘Allegro, vivace e con brio’.
