Vandaag en morgen staat hier de muziek van de Zwitserse componist Jürg Frey centraal, eveneens een representant van het hedendaags minimalisme. Hier drie Cd’s, met op iedere Cd één compositie. Eerst aandacht voor pianiste Keiko Shichijo die op fortepiano het in 2021 gecomponeerde ‘Les Signes Passages’ speelt, dat hier eerder voorbij kwam vanwege de live-uitvoering tijdens November Music 2022. Verder aandacht voor ‘Continuité, fragilité, résonance’ uit hetzelfde jaar, vertolkt door het strijkkwartet Quatuor Bozzini, samen met het saxofoonkwartet Konus Quartet en voor Freys vierde strijkkwartet, waarin we eveneens Quatuor Bozzini horen. De eerste twee albums verschenen bij Elsewhere, het vierde strijkkwartet bracht het kwartet in zijn eigen serie Cd’s uit.

‘Les Signes Passages’ bestaat uit zeven delen en eerder noemde ik het een typische Frey compositie in de zin dat klank en stilte elkaar zo ongeveer afwisselen. ‘Leger et silencieux’ heet het eerste deel, waarop dit met name van toepassing is. Bijzonder zijn ook het derde deel, ‘Lumininieux et calme’ en het vierde deel, ‘Très calme’. Beide zijn prachtige voorbeelden van minimalistisch componeren, waarbij vooral de cadans opvalt. Ik benoemde hierboven reeds dat het stuk gespeeld wordt op een fortepiano, iets wat betekent dat de galm minimaal is, zonder meer tekenend voor dit boeiende stuk. Ogenschijnlijk lijkt dit een niet al te moeilijk stuk, het aantal noten is immers zeer beperkt en de afwisseling met de stiltes maakt nadenken voor een aanslag nog mogelijk. Maar schijn bedriegt, want juist dit langzame spel vraagt om een grote mate van concentratie en een uitstekend gevoel voor timing, beiden heeft Shichijo perfect onder controle.

Een bijzondere combinatie die van vier strijkers en vier saxofonisten in ‘Continuité, fragilité, résonance’, een combinatie die je zelden hoort, maar Frey in de gelegenheid stelt om prachtige klankwerken te creëren. Een geheel ander werk dus dan dat ‘Les Signes Passages’. Frey zegt zelf over dit stuk: “Music can also have its starting point in silence, yes, even more, this silence can be the foundation of an entire composition. In this sense, the new piece will work with sound movements and stillness, but always develop these phenomena out of silence and lead them back into silence, thus creating its own acoustic reality of concentration and deepening.” En heel bijzonder hoe die klanken hier in elkaar grijpen, elkaar aanvullen en overlappen tot indrukwekkende harmonische structuren. Van melodie is daarbij nauwelijks sprake, van ritme al helemaal niet, maar Frey weet ons als luisteraar toch sterk te boeien met deze klankwolken. En naarmate we verder komen in het stuk neemt de diversiteit toe, wordt het geluidsbeeld dynamischer.

De samenwerking tussen Frey en Quatuor Bozzini is hecht. Violist Clemens Merkel en Frey kennen elkaar al sinds 1990. Verder bracht het kwartet eerder het tweede strijkkwartet uit eind jaren ’90 in première en nam het de eerste drie kwartetten op voor Ediotion Wandelweiser. Bij dit uit vijf delen bestaande vierde kwartet ging de samenwerking nog een stap verder, Frey betrok het strijkkwartet nadrukkelijk in het proces van componeren. Het eerste deel is zeer langzaam, maar ook zeer gelijkmatig, waarbij de klanken opvallend samenvallen. Bijzonder zijn ook de subtiele, maar zeer spannende strijkbewegingen in dit eerste deel. Het tweede deel valt met name op door het repetitieve patroon, zo ongeveer klinkend als een sirene, terwijl het derde deel, dat vrij fel begint, opvalt vanwege het melodische gehalte, iets wat we bij Frey niet zo vaak tegenkomen. Het vierde deel klinkt aansluitend weer broeierig spannend, met zijn verstilde strijkbewegingen. Tot slot klinkt het imposante vijfde deel, dat met zijn ruim dertig minuten ongeveer net zo lang is als de eerste vier delen. Mooie, vrij sterk aan elkaar gelijke patronen, als een rustig stromende rivier.

Van Les Signes Passages’ en ‘Continuité, fragilité, résonance’ zijn delen te beluisteren via Bandcamp. De albums zijn daar ook te koop: