De Engelse sopraan Juliet Fraser is van onschatbare waarde voor de hedendaagse gecomponeerde muziek. En tegenwoordig niet meer alleen als uitvoerder, maar ook als vrouw achter het label All That Dust. Met pianist Mark Knoop, een mede voorvechter van dit genre, is ze te horen in ‘Natural World’ van Laurence Crane, verschenen bij Another Timbre; solo horen we haar in ‘Wave Songs’ van Alvin Lucier en ‘The Book of the Sediments’ van Newton Armstrong, beide verschenen als download bij All That Dust en tot slot horen we haar als onderdeel van EXAUDI, onder leiding van James Weeks in ‘Trostlieder’ van Christopher Fox, dat uitkwam bij Kairos.
‘Natural World’ was een opdrachtwerk van Fraser en Knoop en valt allereerst op door zijn lengte van bijna een uur. Bijzonder vooral omdat Crane lange tijd juist uiterst korte stukken schreef, zoals ik hier opmerkte. In datzelfde stuk citeerde ik een deel uit een interview, gebruikt in een Wikipedia artikel dat echter onverkort ook op dit lange stuk van toepassing is: “I use simple and basic musical objects; common chords and intervals, arpeggios, drones, cadences, fragments of scales and melodies. The materials may seem familiar – perhaps even rather ordinary – but my aim is to find a fresh beauty in these objects by placing them in new structural and formal contexts…” Hier vertaalt zich dat allereerst in de muziek van Knoop, die zo’n zeven minuten solo te horen is alvorens Fraser aansluit. Simpele patronen, maar juist daardoor met een meditatief effect. En ja, melancholiek dat is de muziek eveneens. Tegen Simon Reynell hierover: “But yes, although there are other things going on in my music as well, I think that I am drawn to melancholy and it’s bubbling under the surface in most of my pieces”. Wat die melancholie beslist verhoogt, is het gebruik van vogelgeluiden. Ze klinken tussendoor, maar vooral tussen de drie delen onderling. Bijzonder is verder nog de drone die Fraser creëert met een Casio keyboard in het derde deel en dat Knoops spel vervangt. Tegen het einde horen we plots ook nog de branding. Alles tezamen levert het een prachtig en tijdloos werk op.
Een reden waarom ‘Wave Songs’ en ‘The Book of the Sediments’ alleen als download verschenen, is dat beide stukken nog geen twintig minuten duren. ‘Wave Songs’ bestaat niettemin uit elf delen, korte stukken geheel in de stijl van Lucier. De zang van Fraser gaat hier prachtig samen met elektronisch voortgebrachte microtonale drones. Lucier maakt het vocalisten voor mijn gevoel overigens niet gemakkelijk en het zegt alles over de kwaliteiten van deze sopraan dat het die indruk geenszins wekt.
Ook Armstrong gebruikt elektronica voor zijn stuk dat hij baseerde op Rachel Carson’s beroemde boek ‘Silent Spring’, alleen zit er in dit stuk meer afwisseling en melodie. Bijzonder ook hoe de componist hier, na een minuut of vier, op zeer effectieve wijze de stilte inzet. Op verschillende momenten onderbreekt hij de loop, een werkwijze die zeker bijdraagt aan de spanning. Dit alles om “the interactions between the momentary and the vast, and of endless process as a form of saying” te realiseren, waar hij mijns inziens perfect in slaagt.
‘Trostlieder’, het eerste stuk op de gelijknamige Cd met muziek van Christopher Fox, was een opdrachtwerk van EXAUDI. Fox baseerde het op de ‘Trostgedichte im Widerwertigkeit des Kriegs’ van Martin Opitz. En met oorlog bedoelen we dan hier de dertigjarige oorlog die woedde van 1618 tot 1648. Maar lees die teksten en we kunnen net zo goed het drama dat nu in Oekraïne woedt als uitgangspunt nemen. Hedendaagse koormuziek, maar wortelend in de traditie van Heinrich Schütz, een tijdgenoot van Opitz en de componist die klonk tijdens de première van deze ‘Trostlieder’. En prachtig die enigszins ritmische samenzang van vrouwen en mannen in het tweede deel. Een indrukwekkend en sereen stuk. Indrukwekkend ook hoe “Die Hoffnung” in het vierde deel wordt gezongen, dat wat ons overeind houdt. ‘Canti del carcere’ schreef Fox eveneens voor dit koor, als onderdeel van een project rondom madrigalen. De tekst ontleende Fox aan de filosoof Antonio Gramsci’s ‘Quaderni del carcere’, waarin hij de betekenis van Dante Alighieri voor de hedendaagse politiek ontleedt. Met name het tweede, zeer langzame deel is indrukwekkend. Fox betoont zich vaker maatschappelijk bewust, zo staat hij in het in 2015 gecomponeerde ‘Song(24.iv.1916)’ stil bij de Ierse opstand van 1916, met behulp van het gedicht ‘Easter 1916’ van William Butler Yeats.
Van de eerste drie albums zijn fragmenten te beluisteren via Bandcamp. De albums zijn daar ook te koop:
‘Trostlieder’ is te beluisteren via Spotify:
