Meredith Monk, waaraan ik de laatste dagen aandacht schonk vanwege het verschijnen van ‘The Recordings’ bij ECM Records is zeker niet de enige vrouwelijke componist die van het begin af aan de ontwikkeling van het minimalisme in de muziek mede vormgaf, Catherine Christer Hennix, Annea Lockwood, Pauline Oliveros en Éliane Radigue, om ons maar te beperken tot de meest bekenden, hebben ieder op hun eigen wijze daar eveneens belangrijke bijdrages aan geleverd. Hier allereerst Lockwood, met onder andere het aan de in 2016 overleden Oliveros opgedragen ‘Bayou-Borne’ en Oliveros zelf, met diverse stukken gespeeld door Apartment House, uitgebracht onder de titel ‘Sound Pieces’. De albums verschenen bij Moving Furniture Records, respectievelijk Another Timbre.
Relatief recente stukken op dit Moving Furniture Records album, beiden uitgevoerd door het in Amsterdam gevestigde ensemble MAZE. Over ‘Bayou-Borne’ zegt Lockwood zelf: “Bayou-borne, for Pauline” is dedicated to Pauline Oliveros and was composed with her passions in mind. She was born in Houston, Texas, so I created a graphic score from a map of the six bayous which flow through the city to Galveston Bay, thinking that she would have known one or all of those rivers intimately as a child – swimming, wading, river mud between her toes.” Dat folk op dit stuk een stempel drukt, zowel qua instrumentatie als qua stijl is dan ook niet verwonderlijk. Maar dan wel op de Lockwood manier. Hoofdzaak is ook hier het werken met indringende klanknevels, over elkaar schuivend. Dat horen we natuurlijk vaker, maar wat de muziek van Lockwood onderscheidt van veel soortgelijke werken is de spanning die zij erin weet te brengen en die MAZE uitstekend weet te vangen. Lockwood heeft ook altijd gewerkt met veldopnames, vaak als onderdeel van een groter geheel. ‘Jitterbug’, dat ze in 2006 schreef in opdracht van de Merce Cunningham Dance Company is daar een mooi voorbeeld van. Lockwood: “That summer I was recording aquatic insects up in the Rockies near Glacier Park, Montana for the piece, and started collecting rocks from the area, striated with unusually clear and beautiful markings. This underlying connection between image and sound is important to me”. En dus horen we hier zowel veldgeluiden, prachtige klanknevels, maar ook het geluid dat we met stenen kunnen maken. En juist die combinatie levert een fascinerende klankwereld op.
‘Sound Pieces’ bevat zes stukken, één uit de jaren ’70, ‘Horse Sings from Cloud’, twee uit de jaren ’80, ‘David Tudor’ en ‘Tree/Peace’ en drie uit de jaren ’90, ‘From Unknown Silences’, ‘Quintessential’ en ‘Sound Piece’. Oliveros biedt de uitvoerders bijzonder veel ruimte, niet alleen bestaan de partituren van al deze stukken, op ‘Tree/Peace’ na, uit teksten, ook laat de componiste de instrumentatie volledig vrij. Anton Lukoszevieze, cellist en artistiek leider van Apartment House zegt hierover tegen Simon Reynel van Another Timbre: “Text scores sometimes leave open a field of many possibilities, and are actually quite difficult to create successfully, I think. But I hope that the scores that I chose are successful as there is a variety; some are quite structural (such as ‘Quintessential’) and others much more open and subjective (‘Horse Sings from Cloud’). Her scores seem to attend to a process of listening in the moment and having the courage to make individual decisions, which change the course of the music. The music becomes like a stream of musical consciousness, but underpinned with a strong internal dialectical logic.” Geen twee uitvoeringen van zo’n stuk zijn dus hetzelfde. ‘Peace/Tree’ is de uitzondering. Hier hebben we wel een partituur en is ook de bezetting, die van piano, viool en cello gegeven, al biedt Oliveros ook hier de uitvoerders nog de nodige ruimte. Wat natuurlijk helpt bij zoveel vrijheid, is dat we – en dat geldt natuurlijk ook voor Lukoszevieze – bekend zijn met de muzikale taal van Oliveros. Wat dat betreft verwijst Lockwoods’s ‘Bayou-Borne’ niet alleen qua inhoud naar Oliveros, maar zeker ook muzikaal. Ook Oliveros’ muziek kenmerkt zich door langgerekte wolken van klank.
‘Bayou-Borne / Jitterbug’ is in zijn geheel te beluisteren via Bandcamp. Van ‘Sound Pieces’ zijn fragmenten beschikbaar. Beide albums zijn hier ook te koop.
