Diverse locaties, Den Haag – 9 april 2023
Op de derde dag van Rewire, editie 2023 zat er opvallend veel afwisseling in het door mij gekozen programma, variërend van overtuigende performances, Pamela Z en het Soundwalk Collective met Patti Smith; via de Pow Wow zanger Joe Rainey, bijgestaan door vier Nederlandse strijker; de bijzonder ingetogen klanken van gitarist Steve Gunn en pianist David Moore en de hypnotiserende combi van jazz en post-rock van Ghosted naar de energieke free-jazz van Zoh Amba.
De perfomance kunstenares Pamela Z is al sinds eind jaren ’80 actief, maar is in Nederland nooit te zien en te horen, iets dat overigens voor een zeer groot deel van de Amerikaanse avant-garde geldt. Volstrekt onterecht, zo leert ons dit verbluffende optreden. Het hart van haar performances wordt gevormd door haar prachtige stem die ze middels elektronica op alle mogelijke manieren bewerkt en combineert met veldgeluiden, noise en drone-achtige structuren. Bijzonder is dat ze werkt met allerlei verschillende apparaten die ze middels handbewegingen aanstuurt, iets dat het visuele aspect nog vergroot. Tevens werkt ze met videobeelden, die ze overigens ook vaak live laat ontstaan. Een optreden wat je dus vooral moet zien. Dat geldt in hoge mate ook voor het concert van het Sound Collective met Patti Smith. En dan vooral door de krachtige videobeelden die Smith’s poëtische teksten, vaker gesproken dan gezongen, op prachtige wijze ondersteunen. Wat we hier zien en horen is echter niet alleen mooi. Smith geeft ons een boodschap mee: de wereld is op drift en stil zitten is nu uit den boze. We moeten partij kiezen en aan het werk. De natuur en de kunsten zijn in het geding. Haar laatste stuk gaat over Pier Paolo Passolini, de beroemde Italiaanse filmregisseur, die kan gelden als schoolvoorbeeld van de kunstenaar die zich compromisloos uitsprak.
Ik weet niet of Smith Joe Rainey kent, maar dit moet een man naar haar hart zijn. Op zijn debuutalbum ‘Niineta’ laat hij ons genieten van de Pow Wow zang, liederen die klinken tijdens grote feesten van de oorspronkelijke volkeren in wat nu de VS en Canada zijn en die door alle processen van kolonisatie inmiddels ver gemarginaliseerd zijn. Rainey had er dan ook duidelijk moeite mee dat zijn concert in de Nieuwe Kerk was geprogrammeerd. Want ja, juist de diverse christelijke religies dragen een bijzonder grote verantwoordelijkheid naar deze mensen. Denk maar aan de schandalen die er plaatsvonden op Katholieke kostscholen in Canada. Maar wat een performance zet deze man hier neer, samen met producer Andrew Broder! Zingend, maar ook vaak schreeuwend, ons zijn boodschap meegevend. De violistes Isa Goldschmeding en Jellantsje de Vries, de altvioliste Thora Sveinsdóttir en de cellist Alistair Sung vormen een welkome aanvulling en tonen zich duidelijk betrokken bij deze muziek, iets waar Rainey op aandoenlijke wijze ruimschoots bij stilstaat.
Steve Gunn en David Moore gooien het over een volledig andere boei. Dit duo zoekt vaak de stilte en de nuance in prachtig samenspel tussen gitaar en piano. Soms zo goed met elkaar samenvallend dat je moeite hebt om de diverse klankkleuren te onderscheiden. Ze zoeken vaak de stilte, maar niet altijd. Er zijn ook momenten dat we in een stroom worden meegetrokken en het duo ons verdichte patronen serveert. Op een bepaalde wijze kun je dan ook stellen dat Ghosted, gitarist Oren Ambarchi, natuurlijk ook actief op elektronica, bassist Johan Berthling en drummer Andreas Werliin, verder gaan waar Gunn en Moore stoppen. Of waar Horse Lords, die ik zaterdag hoorde, stopt. Het is maar net vanuit welke invalshoek je het bekijkt. Maar zo rustig als we de set beginnen, met subtiele klankwolken, zo overdonderende klinkt het verderop. En prachtig is dat laatste stuk, die klanknevel van Ambarchi en dat langzame spel van een plukkende Berthling, de blues is hier nooit ver weg. Berthling horen we later nog met saxofoniste en pianiste Zoh Amba, overigens samen met Frank Rosaly die we gisteren ook hoorde met The Paper Ensemble. Amba is pas tweeëntwintig, maar klinkt alsof ze al decennia meedraait in de free-jazz. Een explosief concert, maar tevens met grote emotionele zeggingskracht.
