Vandaag aandacht voor de delen vier en vijf van ‘V.I.R.US.’, het project van Alva Noto en de onlangs overleden Ryuichi Sakamoto. Gisteren besteedde ik aandacht aan de drie albums die tussen 2002 en 2006 bij NOTON verschenen: ‘Vrioon’, ‘Insen’ en ‘revep’. Vandaag komt het uit 2009 stammende ‘utp_’ aan bod en het in 2011 uitgebrachte ‘Summvs’. ‘utp_’, gecomponeerd voor het vierhonderd jarig bestaan van de Duitse stad Mannheim is van de twee het meest bijzonder, aangezien we hier naast Alva Noto en Sakamoto het Ensemble Modern horen.
Een zachte drone-achtige structuur van Alva Noto wordt in de opener van ‘Utp_’ ‘Attack/Transition’ al snel doorsneden door knarsend en wrikkend snarenspel. Het levert een bijzondere klankcombinatie op. In ‘Grains’ valt het gemoedelijke ritme op, ingebed in spannende klanknevels. De subtiliteit is ook bijzonder goed merkbaar in ‘Particle I’ en ook hier met een wat verontrustende, spookachtige ondertoon. In ‘Transition’ krijgen de klankwolken massa, ijle noten bewegen zich door de ruimte. In de volgende stukken, ‘Broken Line 1’ en ‘Plateaux 1’ loopt de spanning verder op en krijgt de muziek steeds meer vorm, al blijven het ook hier klankvelden waar de twee mee werken. ‘Silence’ is het meest verstilde stuk op het album tot dan toe, een langgerekte klanknevel, met her en der wat verontrustende omgevingsgeluiden, spannend en met een sinistere inslag, doorlopend in ‘Particle 2’, ‘Broken Line 2′ en Plateaux 2’. Ook nu neemt de muziek in dynamiek toe, maar minder dan aan het begin van het album.
‘Summvs’ lijkt op de eerste drie albums in de zin dat we hier de elektronica van Alva Noto horen en de piano van Sakamoto. Een bedwelmend album deze laatste, waarin de klanken van beide musici meer dan in de eerste drie albums een onlosmakelijke eenheid vormen. Bedwelmend ook qua ritmiek, met ‘Reverso’ als eerste voorbeeld. En ook hier horen we de spannende, vaak spookachtige klanknevels, bijvoorbeeld in ‘Halo’, iedere keer aan flarden geslagen door één van Sakamoto’s krachtige aanslagen. Van de vier albums, ‘Utp_’ wijkt door de bijdrage van Ensemble Modern immers af, is dit wellicht wel de meest afwisselende en tevens de meest sfeervolle. En we horen hier natuurlijk weer heel nadrukkelijk Sakamoto en zijn perfect uitgebalanceerde klankwereld, laten we daar nu de man er niet meer is nog even bij stil staan. Prachtig zoals hij bijvoorbeeld klinkt in het intieme ‘Naono’, de noten bijna afwegend, zorgvuldig bouwend aan die karige melodie.
