De Link, Tilburg – 1 december 2015
Inmiddels een vaste waarde binnen de uitvoeringspraktijk van hedendaags gecomponeerde muziek. Zo kan het in Tilburg gevestigde De Link zo langzamerhand wel genoemd worden. Met als locatie de sfeervolle kapel van een voormalig klooster weet de organisatie een bescheiden, maar oprecht geïnteresseerd publiek iedere keer weer te boeien met bijzondere concerten door bijzondere musici. Zoals in dit soloprogramma van pianist en voorvechter van de moderne muziek Reinier van Houdt.
Van Houdt heeft zijn sporen inmiddels ruimschoots verdiend in de moderne gecomponeerde muziek. Na studies aan de Liszt-Akademie in Budapest en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag verzorgde hij premières van uiteenlopende componisten als Robert Ashley, Alvin Curran, Maria de Alvear, Charlemagne Palestine, Francisco López, Kaikhosru Shapurji Sorabji, Scanner, Jerry Hunt, Yannis Kyriakides en Giacinto Scelsi en werkte hij samen met een aantal iconen van uit de vorige eeuw als John Cage, Luc Ferrari en Olivier Messiaen. En ook in dit programma bij De Link etaleert hij zijn veelzijdigheid op boeiende wijze met werk van een viertal componisten en een compositie van hemzelf.
‘True Histories’ van Yannis Kyriakides bestaat uit een zestal preludes van evenzo veel componisten die door Kyriakides op een aparte manier werden bewerkt. Je hoort Bach’s 15de prelude weliswaar terug in ‘In This Land Is The Sandy Sea’ maar dan wel op een vervreemdende manier, mede dankzij het feit dat Van Houdt de pianostukken speelt op een keyboard in plaats van op een piano en door de toevoeging van elektronica, verzorgd door de bij dit concert aanwezige Kyriakides zelf. Die elektronica brengt tevens de nodige spanning in het stuk en verleent er een exotische en sprookjesachtige sfeer aan wat past bij het concept dat de componist voor ogen stond: het vermengen van west en oost, oftewel de westerse preludes zijn gekoppeld aan oude oosterse teksten. Die hoor je niet in gesproken of gezongen vorm maar liggen ten grondslag aan de soundscapes, als inspiratie. In ‘Pelican Nature’ komen zo een oude tekst over wreed pelikanen gedrag en de prelude opus 25, nr. 1 van Charles-Valentin Alkan samen. De dreunende overstuurde elektronica past wonderlijk goed bij de staccato pianoaanslagen.
Beluister hier deel 1 van ‘True Histories’: ‘We Now Crossed The River (Scriabin Prelude, opus 11, nr.1)’:
Het hoogtepunt van het concert is onmiskenbaar de uitvoering van ’36 Enfilades’ van Luc Ferrari. Deze componist en pianist was als geen ander een ware specialist in de integratie tussen piano en elektronica. Reeds in 1954, reisde hij naar de Verenigde Staten om Edgar Varèse te ontmoeten. Hij had diens ‘Déserts’ gehoord op de radio en dat had diepe indruk op hem geraakt en het gebruik van tape inspireerde hem om hetzelfde te doen. Het leidde naast een aantal composities tot de oprichting, samen met Pierre Schaeffer and François-Bernard Mâche van de Groupe de Recherches Musicales in 1958 en een levenslange fascinatie voor deze combinatie van muzikale vormen. ’36 Enfilades’ is een betrekkelijk laat werk, uit 1985 waarin Ferrari op boeiende wijze de elektronica – veldopnames, ruis, stemmen en noise, vermengt met de pianoklanken, soms achter elkaar maar ook vaak met elkaar vermengt en volledig samenvallend. Het is een heksentoer voor de uitvoerder om dit allemaal goed getimed voor elkaar te krijgen maar Van Houdt slaagt hier volledig. Opvallend in dit stuk is de enorme afwisseling in sferen. Het ene moment klinkt liefelijke pianomuziek, dan weer lijkt de muziek afkomstig uit het circus, grotesk en vol humor, dan weer klinkt ineens een stem, “Attention” en “Bon” roepend, dan weer klinken er geluiden die als ‘noise’ te duiden zijn of zijn het juist vogels die we horen.
Na de pauze speelt Van Houdt ‘Fields Have Ears 1’ van Michael Pisaro en ‘En Abyme’ van Melaine Dalibert. Hoe verschillend ze ook klinken, deze stukken hebben het meditatieve karakter met elkaar gemeen. Terwijl Pisaro spaarzame klanken vermengt met langgerekte pulserende tonen, kies Dalibert voor een langzame, maar zeer dwingende melodie die klinkt als een soort van dans, kleurrijk en meeslepend. Van Houdt sluit het concert af met een eigen compositie ‘Loss/Storage’. Met behulp van omgevingsgeluiden, noise en een enkele pianoaanslag heeft hij een boeiende klanksculptuur vervaardigd, geïnspireerd op een tekst van Roger Caillois over stenen: “..a universe of circles, branches, pleura; flayed countenances emerge, muscles laid open inbetween bones. Sectionals of breasts, raspberries of swollen nipples drifting away from the center; bodies of frogs, crucified by the galvanic current. Elsewhere a loose array of small tools, toys and useful objects like spools, bobbins, shuttles, drawer knobs. In the distance are dunes, stretches of sand rhythmically modulated by the wind, a screen of hills, a host of weathered peaks with fleecy towers as still as tropical clouds. These stones have the complete colorspectrum of a bruise..”.
Het is een enerverend werk waarin de intensiteit gaandeweg steeds verder toeneemt, de rol van noise steeds groter wordt en er een vorm van duisternis in de compositie sluipt.
‘Loss/Storage’ is te beluisteren via Bandcamp en hier ook digitaal te koop:
