De Vooruit, Gent – 28 november 2015

In tijden van polarisatie en terreur is een festival als ‘Eastern Daze’ een ware verademing én een bewijs van het feit dat muziek verbindt. In dit geval de verbinding tussen de muziek van de Westerse avant-garde en de muzikale klanken uit het Midden Oosten. Deze relatie is allesbehalve nieuw. Westerse componisten rond de vorige eeuwwisseling incorporeerden reeds volksmuziek in hun composities en later kwam hier ook muziek bij uit de niet-Westerse culturen. Ook deze tweede editie van Eastern Daze toonde ons, met als ondertitel ‘Music of the outer regions’, weer een mooie staalkaart van cross-culturele uitingen. Waarbij Eastern Daze op zichzelf overigens ook een bewijs is van grensoverschrijdende samenwerking en hoe dat kan leiden tot grootse dingen. Het is immers een project van De Vooruit, KRAAK, Sound in Motion (OORSTOF) en Europalia. Een feit dat hier niet onvermeld mag blijver.

In de zomer op je rug liggend, kijkend naar voorbij drijvende wolken. Dat is de associatie die je krijgt bij de muziek van de uit Canada afkomstige Sarah Devachi. Als geen ander weet zij de luisteraar in een andere dimensie te brengen. Eén die het midden houdt tussen waken en dromen. De dromerige patronen die zij middels haar modulaire synthesizers produceert moet je ondergaan zonder verwachtingen. Haar muziek biedt nauwelijks aanknopingspunten of houvast, het is daarentegen meer een soort continue stroom, zoals de wolken uit de inleiding. Hetzelfde geldt voor de Finse pianist Antti Tolvi. Zijn spel is uiterst verdicht en bestaat uit een strakke opeenvolging van repeterende patronen. Door die snelle opeenvolging ontstaat er een klankwolk die hypnotiserend werkt en je als luisteraar meevoert en in trance brengt. Daarbij schuwt Tolvi het duister niet. Vooral op die momenten waarin hij eindeloos aan het hameren is op de lage noten.
Beluister hier een drietal nummers van Devachi’s laatste album ‘Barons Court’:

De uit Turkije afkomstige Görkem Sen bespeelt een door hem zelf gebouwd instrument: de Yaybahar. Het is een driepotige constructie, bestaande uit aan één kant een rechtopstaande staak waaraan bassnaren zijn bevestigd en aan de twee andere zijden trommels, een kleine en een grote. De ‘bas’ is verbonden met de trommels door respectievelijk een snaar en een springveer. Het biedt de bespeler een redelijk grote combinatie van mogelijkheden waar Sen echter maar zeer matig gebruik van maakt. Het grootste deel van zijn performance bestaat uit het bestrijken van de bassnaren met een strijkstok, waarbij hij een weemoedig, ietwat klagend geluid voortbrengt, zo nu en dan zichzelf begeleidend met de grote trom die hij middels een voetpedaal kan bedienen. Tevens bespeelt hij de lange snaar die bevestigd is tussen de staak en de trommel. De klanken zijn verrassend maar de compositie laat te wensen over en is te fragmentarisch en weinig samenhangend. En dat realiseer je je pas echt goed als je Arnold Dreyblatt aansluitend, in ‘Nodal Excitation’ in de weer hoort op zijn met metalen snaren bespannen contrabas. Hij speelt met zijn stok ritmisch slagwerk op de snaren, terwijl zijn andere hand de klank aanpast middels het indrukken van diezelfde snaren. Het geeft een sterk hallucinerend effect, mede door het specifiek metalige geluid.
Beluister hier een eerdere liveopname van ‘Nodal Excitation’ uit september 2012, opgenomen in ISSUE.

Helaas kiest Dreyblatt er niet voor om meer van dit type composities ten gehore te brengen maar neemt hij aansluitend plaats achter zijn laptop voor een uitvoering van ‘Spin Installation’. Dit werk bestaat uit eerder opgenomen geluiden van een MRI scan waar Dreyblatt live een collage van maakt. De noise-achtige sterk pulserende klanken weet hij op zich op een boeiende manier aan elkaar te verbinden maar de compositie in zijn totaliteit is te lang waardoor hij de spanning niet weet vast te houden.

In het avondprogramma maken we dan echt de oversteek naar andere culturen middels twee groepen uit het Midden Oosten: Karkhana en Insanlar. Karkhana is een zeven man tellende supergroep bestaande uit belangrijke musici uit de vrije improvisatie aan de andere kant van de Middellandse zee. Sam Shalabi en Maurice Louca uit Egypte; Sharif Sehnaoui, Tony Elieh en Mazen Kerbaj uit Libanon en Özün Usta en Umut Çağlar uit Turkijke. Deze eclectische band mixt op onovertroffen wijze de Arabische en Turkse muziek met free jazz, krautrock en psychedelica en paart strakke, meeslepende drones aan gloedvolle fluitsolo’s en gruizig gitaargeweld. Soms ritmisch, soms ongepolijst en soms dreigend nemen deze musici ons mee op hun boeiende reis. Altijd spannend en altijd afwisselend. Dat geldt wat minder voor Insanlar dat grossiert in zeer ritmische en dansbare Turkse funk. Aanvoerder, zanger en banjospeler Baris K. zet hier de toon en hitst de band en het publiek op tot grote hoogte met zijn enerverende nummers vol swing. De muziek mag dan minder afwisselend zijn dan die van Karkhana, Insanlar weet het publiek aan het eind van dit festival wel te vermaken. Mede dankzij de buikdanseres die op het podium ons een wervelende show voorschotelt en het publiek meevoert in een hectische maalstroom.

De tweede editie van Eastern Daze mag hierbij weer een geslaagde worden genoemd. Volgend jaar weer?