Verkadefabriek (November Music), ‘s-Hertogenbosch – 8 en 9 november 2022

Alle drie zijn ze componist en alle drie zijn ze daarnaast actief als uitvoerend gitarist, waarbij ze zich niet beperken tot de hedendaagse gecomponeerde muziek. Zo was Aart Strootman dinsdagavond tijdens deze editie van November Music te horen met zijn groep Temko, maar ook met muziek voor de dansvoorstelling ’30 Appearances out of Darkness’ van Arno Schuitemaker en op woensdag met ‘Quintet for High Strings’ van Bryce Dessner. Ook die laatste is componist en uitvoerder. In beide rollen trad hij gisterenavond aan met zijn Dream House Quartet. Overigens net als David Chalmin die deel uitmaakt van hetzelfde kwartet.

Zowel Dessner als Chalmin zijn ook actief in de popmuziek, Dessner maakt deel uit van The National en Chalmin werkte samen met musici als Madonna, Rufus Wainwright, Matt Elliott en Shannon Wright. Iets wat je goed terug hoort in hun beider composities, met name in de stukken die ze met het Dream House Quartet spelen. Bij Chalmin overigens nog sterker als bij Dessner. Een gegeven dat hem voor mij de minst interessante van de drie maakt, al is dat relatief. ‘Eclipse’ en het als toegift gespeelde ‘Distant Places’ zijn nog altijd de moeite waard en bovengemiddeld goed, maar de nadruk op melodie en strakke ritmes gaat wel wat ten koste van het verrassingseffect. Het is hier dan ook vooral de uitvoering die de stukken redt. En die is bijzonder, ook al omdat dit kwartet een wel heel bijzondere samenstelling heeft, die van twee pianisten, niemand minder dan de gezusters Labèque en van twee gitaristen, Dessner en Chalmin.

Dessners composities kennen wat meer diepgang en afwisseling, zeker het nieuwe ‘Sonic Waves’, een opdrachtwerk van het festival en dus een wereldpremière. In het eerste deel valt vooral op hoe goed Dessner de klanken van gitaar en piano hier met elkaar weet te integreren, iets dat we we ook mooi terug horen in het introspectieve tweede deel. In het derde deel is het beste de achtergrond in de popmuziek terug te horen, evenals de invloed van minimal music. En met name het einde levert een stomende ritmiek. Bijzonder is ook zeker het uit 2016 stammende ‘El Chan’. Dessner schreef het oorspronkelijk voor de gezusters Labèque, maar bewerkte het onlangs voor dit kwartet. Als een soort hommage aan de filmregisseur Alejandro Inarritu, met wie hij frequent samenwerkt, is dit een bijzonder beeldend en kleurrijk werk. Het ‘Quintet for High Strings’ stamt uit 2018 en werd dinsdag gespeeld door het strijkkwartet van het Stargaze Ensemble, samen met Strootman, die vroeger ook vast deel uitmaakte van dit uit Berlijn afkomstige ensemble. Een boeiend stuk waarin Dessner duidelijk teruggrijpt op de klassieke traditie, maar waarin we ook een link horen met de folk.

Strootman schreef speciaal voor dit concert een tegenhanger, ‘Volvox’. Een bijzonder stuk waarin repetitieve motieven centraal staan “die enerzijds zwaar leunen op grooves maar anderzijds ongrijpbaar blijven”, volgens Strootman zelf. En dat vind ik nu net het kenmerk van de man zijn muziek in het algemeen en de reden waarom ik zijn composities ook meer waardeer. Waar ook Dessner soms net te voorspelbaar is, met name in zijn aan Steve Reich opgedragen ‘Haven’ en dat mij doet smachten naar werk van Reich zelf, is dat bij Strootman nooit het probleem. ‘Volvox’ duur ruim een half uur en dat blijkt veel te kort, ’30 Appearances out of Darkness’ duurt ruim een uur en daar geldt hetzelfde voor. En bij het optreden van Temko, eveneens op dinsdag, is mijn gevoel geenszins anders. Voor mij mag Strootman wel eens een echt lang stuk schrijven, zoals Morton Feldman dat deed in zijn laatste jaren. Simpelweg omdat hij iedere keer weer een andere invalshoek blijkt te vinden. Bijvoorbeeld door in ‘Volvox’ niet alleen een grote plek in te ruimen voor pizzicato spel, maar ook door violiste Isa Goldschemeding een plectrum te geven en de viool op haar schoot te laten leggen, wat een heel bijzonder klankspectrum oplevert, zeker een combinatie met een strijkende Thora Sveinsdottir, de altvioliste van het tot trio teruggebrachte kwartet. Zeer bijzonder is ook zeker ’30 Appearances out of Darkness’ en dan met name het eerste deel. Een prachtig en duister drone landschap creëert Strootman hier, waar Schuitemaker een fascinerende choreografie op schreef, in nagenoeg duister uitgevoerd. De naar later blijkt acht dansers voeren slow motion bewegingen uit, als schaduwen. Zo bijzonder hoe hier met licht en duisternis wordt omgegaan dat de naam van lichtontwerper Jean Kalman in dit verslag zeker niet mag ontbreken.

Temko stond tweeënhalf jaar niet op het podium en gebruikte die tijd om hun samenspel nog hechter te maken. Dat wierp dinsdag zijn vruchten af. En al is de muziek duidelijk van alle drie de musici, naast Strootman zijn dat percussionist Ramon Lormans en bassist Fred Jacobsson, de hand van Strootman is duidelijk herkenbaar. Polyritmiek van het meest complexe niveau is wat het trio ons hier voorschotelt. Met Strootmans woorden in gedachten, het blijft “ongrijpbaar” en dat is nu net wat het zo ongelofelijk fascinerend maakt.