Pianist Reinier van Houdt behoort tot de nog altijd vrij kleine groep musici die zich volledig toelegt op hedendaagse muziek en daarbij omvangrijke uitdagingen niet uit de weg gaat. Zo bracht Van Houdt onlangs bij Elsewhere Music het uit drie Cd’s tellende album ‘Lieues d’ombres’ uit, met daarop zeven composities voor solo piano van de Zwitserse componist Jürg Frey. Maar Van Houdt profileert zich ook steeds vaker als componist. Daarom morgen aandacht voor ‘Drift Nowhere Past’ en The Adventure of Sleep’, eveneens verschenen bij Elsewhere Music.
Frey is reeds sinds het begin, dus inmiddels zo’n dertig jaar, verbonden aan de Wandelweiser groep, waarvan collega componist en uitvoerder Michael Pisaro-Liu terecht opmerkt dat het gebruik van stilte in de muziek een wezenlijk kenmerk is, hoe veelzijdig de hieraan verbonden componisten verder ook werken. Specifiek in verband met Frey voegt Pisaro-Liu daaraan toe: “Frey’s music is drawn from a particular silence. It has dimensions, borders, depths – architecture. It begins before the music starts and remains after it ends. It seems to come from the air itself. If one pays close attention to the environment – to the dust drifting down in the light, to the gradations of greyness of shadows, to the smallest movements in the room, to the tonal hum of distant traffic, the music is already there.” In het bijna drie kwartier durende ‘La Présence, Les Silences’ dat een groot deel van de eerste Cd’ vult, zit het zelfs in de titel. En ja, wat Pisaro zegt klopt, we horen hier ongeveer even veel noten als stilte en het is die stilte die ervoor zorgt dat die noten tot ons doordringen, die er het noodzakelijke gewicht aan geeft.
En het is de verdienste van Van Houdt, waarover de klarinettist Frey zegt: “If I were a pianist, I would play my music like Reinier would play it.”, dat hij dat ongelofelijk goed aanvoelt. De stukken op dit album klinken, alsof ze niet anders zouden kunnen klinken. Een uitvoering waar iedere componist van droomt. Het tweede stuk op de eerste schijf is getiteld ‘Sam Lazaro Bros’ en stamt uit 1984. Pisaro-Liu over de uitvoering door Van Houdt: “Sam Lazaro Bros’ is the piece by Frey that I’ve heard the greatest number of interpreters play. But it has never sounded like this…and if any piece is a candidate for the archetypal Frey work, it’s this one. Van Houdt magically gets the melody of the top voice to sound just enough above the lower voices to make it sing.”
En iedere keer stuiten we weer op die stiltes, zo effectief door Frey ingezet. Ik besteedde daar eerder aandacht aan, net als aan de bijzonder bewuste wijze waarop deze componist zijn stukken opbouwt en vorm geeft. Het titelstuk van dit album, ‘Lieues d’ombres’, vormt daar wellicht nog wel het mooiste voorbeeld van. De zorgvuldigheid waarmee Frey hier ieder bouwsteentje neerlegt – en de zorgvuldigheid waarmee Van Houdt ieder steentje vertolkt – is werkelijk ongekend. Bijzonder is ook hoe Frey omgaat met het begrip herhaling. Die lijkt vaak zuiver, bijvoorbeeld in ‘Extended Circular Music 9’, maar ook in het eerste deel van de ‘Three Piano Pieces’, maar is het nooit volledig. Een gegeven dat een zekere spanning aanbrengt in de muziek, met als hoogtepunt dat fragment in ‘Extended Circular Music 9’ waarin die ene noot centraal staat, samen met de galm.
Meer van hetzelfde, en in dit geval is dat positief bedoeld, in het uit twaalf delen bestaande ‘Les tréfonds inexplorés des signes’ en ‘Pianist. Alone, (2)’. Samen vormen ze de derde Cd. In het eerste stuk gebruikt Frey iedere keer een ander motief dat hij in detail uitwerkt, met vaak prachtig resultaat. Zo is het alsof we in het negende stuk een klok horen luiden. In het tweede stuk komt alles wat ik hierboven benoemde op prachtige wijze samen.
Delen van dit album zijn te beluisteren via Bandcamp, het album is daar ook te koop.
