Bij hedendaagse componisten gaat het opvallend vaak primair om de aard van de klank en minder om melodie of ritme. Een mooi en wellicht ook wel wat extreem voorbeeld is de Duitse componiste Eva-Maria Houben. Iemand die met een minimum aan muzikaal materiaal het maximaal haalbare nastreeft. Dat bewijzen ook weer drie vrij recente albums. Bij Another Timbre verscheen ‘Together on the Way’, waarop we Houben zelf horen, samen met het GBSR Duo en bij Edition Wandelweiser zagen ‘John Muir Trails’ het licht, waarbij Desoduo zorgt voor de uitvoeringen en ‘4 for Four (Percussionists)’ waarop we het Frantic Percussion Ensemble horen.
‘Together on the Way’, een opdracht van het Huddersfield Contemporary Music Festival, bestaat allereerst uit een vrij subtiele drone die Houben op het kerkorgel vormgeeft. Percussionist George Barton, de ene helft van het GBSR Duo, zoekt daar soms aansluiting bij met zijn slagwerk, met name door het gebruik van de strijkstok. Op andere momenten trekt zij op met pianist Siwan Rhys, die op ongelijke momenten de drone verrijkt met vrij hoge, of juist bijzonder lage noten. Kortom muziek die zich niets aantrekt van het begrip tijd, maar je als luisteraar vasthoudt in het moment. En in dit geval bijna zeventig minuten lang. Saai is het echter geenszins, de drie musici weten op bijzonder subtiele wijze een grote mate van spanning in dit stuk te brengen. Zo klinken de lage noten van Rhys bij tijd en wijlen ronduit angstaanjagend, iets dat ook geldt voor de duistere klankwolken die Barton creëert.
De ‘John Muir Trails’ componeerde Houben in 2008. Het zijn er vier op dit album, waarvan de tweede, die slechts één minuut duurt, in twee versies is vertegenwoordigd. Houben baseerde zich voor haar stukken op korte teksten van John Muir, een Schots-Amerikaanse natuurvorser en schrijver, die leefde van 1838 tot 1914. De eerste drie worden gespeeld door de percussionisten Katie Elkam en Kevin Good, beiden vormen ze samen Desoduo, de vierde door alleen Good. Die eerste ‘In the Fullness of Time’ en met ruim twintig minuten ook de langste, klinkt bij tijd en wijlen opvallend industrieel met die ijselijk hoge tonen, veroorzaakt door het bewerken van metalen oppervlaktes met de strijkstok. Houben had de volgende regel van Muir in gedachten: “by forces seemingly antagonistic and destructive nature accomplishes her beneficent designs – now a flood of fire, now a flood of ice, now a flood of water; and again in the fullness of time an outburst of organic life.” De derde ‘No Evil from “Waste of Time” klinkt geheel anders. Zo nu en dan klinkt slechts één noot, als zeer onregelmatig vallende druppels. Ervoor en erna zitten die twee versies van John Muir Trails 2, (So Little a Time). Ze lopen perfect in elkaar over en vormen samen het summum van minimalisme. ‘Among Flowers and Sunshine’, de vierde Trail kent weer wat meer afwisseling, hier valt vooral de strakke ritmiek op.
‘4 for Four (Percussionists)’ bestaat uit vierendertig korte delen, het totale stuk duurt nog geen veertig minuten, die echter volledig in elkaar overlopen. Het is wederom een typische compositie van deze toondichter, ook hier staat klank immers voorop en spelen tijd en progressie geen enkele rol. Wel harmonie tussen de vijf percussionisten, ook al is ook dat door het veelvuldige gebruik van stiltes, uiterst mimimaal. En ook hier weet dit gezelschap, ondanks het wel heel sobere karakter van dit werk, er toch ook weer een zekere spanning in aan te brengen.
Via Bandcamp is een deel van ‘Together on the Way’ te beluisteren, het album is hier ook te koop. Op de site van Edition Wandelweiser staan fragmenten van de andere twee albums.
