Ahoy, Rotterdam – 9 juli 2022

Onvervalste ‘jazz’ op deze tweede dag van North Sea Jazz. Han Bennink doet zijn tachtigste verjaardag nog eens dunnetjes over, Kris Davis laat met ‘Diatom Ribbons’ horen hoe je de jazz kunt vernieuwen en Tineke Postma en James Brandon Lewis laten horen hoe je de traditie een stap verder kunt brengen. Daartussen zit nog een concert van John McLaughlin & The 4th Dimension. De enige vandaag die morrelt aan de grenzen van het muziekgenre.

Han Bennink behoeft al lang geen krans meer. Ruim zestig jaar(!) zit hij inmiddels achter die drumkit. En hoe klein ook – en gisteren was hij met zijn standaarduitrusting voor Benninks doen nog redelijk groot – Bennink haalt er een machtig geluid uit. Clowneske grappen blijven ook nu niet uit – de handdoek gaat op de trommels, over zijn hoofd en dient als stokken – maar gaan nooit ten koste van de timing en het grenzeloze gevoel voor ritme. Drie mini-concerten vandaag, waarvan de meest bijzondere de duo-set is met Aki Takase. In 2011 brachten ze samen ‘Two for Two’ uit bij Intakt Records, een album waarin klassiekers uit de geschiedenis van de jazz worden afgewisseld met soms knotsgekke improvisaties. En gelukkig, hier bewandelen de twee dezelfde weg. Alleen al “dit is voor de inleiding van het concert”, Bennink. En wat erna komt is een explosie van piano en slagwerkklanken, gevolgd door een mierzoete melodie.

Iets dat het ICP Orchestra, hier uitgebreid met Joris Roelofs op basklarinet en Ben van Gelder op altsax, maar zonder cellist Tristan Honsinger en met Joost Buis als vervanging voor Wolter Wierbos, ook altijd zo goed kan. Daar zit Han trots in het midden, vol uitgelicht. Het bevalt hem prima. Tussen deze twee mini-concerten zit er nog één van het trio dat Bennink vormt met gitarist Reinier Baas en Van Gelder. Ritmisch vormen Bennink en Baas een ware eenheid, elkaar soepel aftastend. “Ga je gang” zeggen ze tegen Van Gelder, die zich dit geen twee keer laat zeggen.

Kris Davis is zonder meer één van de meest boeiende pianisten van dit moment. En hoera, vandaag is ze zelfs twee keer te horen. Met haar eigen project ‘Diatom Ribbons’ en als lid van het meest recente kwintet van altsaxofoniste Tineke Postma, waarmee ze in 2020 ‘Freya’ maakte, dat hier nu live klinkt. In 2019 bracht Davis bij haar eigen Pyroclastic Records ‘Diatom Ribbons’ uit. Hoe je jazz kunt vernieuwen? Zo dus. Experimentele elektronica wordt hier op een grandioze wijze vermengt met bijzonder ritmische jazz. Val Jeanty kende ik nog niet, maar van deze dame moet ik absoluut meer horen. Geniaal hoe zij de meest bizarre elektronische uitingen en gesproken samples door Davis’ composities mengt. Neem ‘Kingfisher’ een nieuw stuk, er gaat dus nog meer volgen na dat prachtige album uit 2019 en de wijze waarop die woorden “journey into sound” op alle mogelijke manieren door de muziek vervlochten worden, de rillingen lopen je over de rug. En dan hebben we als solist naast Davis nog tenorsaxofonist Tony Malaby. Over wie ik ooit schreef dat “die fragiele en intense noten kan blazen, maar ook gevoel heeft voor het meer gruizige en ongepolijste werk”. Daar doe ik niets van af. Verder een ritmesectie die als een stoomwals door de set gaat: Trevor Dunn op basgitaar en Johnathan Blake op drums. Kris, vooral doorgaan hiermee.

Veelzijdig als ze is, laat ze bij Postma een totaal andere kant horen. Maar wat een kwintet! Als je deze line-up bij elkaar weet te krijgen, naast Postma en Davis horen we trompettist Ralph Alessi, bassist Robert Landfermann en drummer Tristan Renfrow, behoor je tot de groten. En dat geldt zonder meer voor Postma. Een lyrische altsaxofoniste, die hier de abstractie zeker niet uit de weg gaat. En wat een prachtige stukken schreef ze, waarmee ze eens te meer laat horen ook een eersteklas componiste te zijn. En bijzonder opvallend, al deze vijf zeer uitgesproken musici krijgen volop de ruimte te laten horen hoe goed ze zijn. Grote klasse! Dat geldt evenzeer voor het kwartet van tenorsaxofonist Brandon Lewis. Twee bij Intakt Records uitgebrachte albums, ‘Molecular’ en ‘Code of Being’ brachten ons al in de stemming. Maar hoe mooi ook, live overtreft Lewis alle verwachtingen. Met een ongekende energie razen hij en pianist Arùan Ortiz bassist Brad Jones en drummer Chad Taylor door een prachtige collectie stukken. Heb je als luisteraar bij het laatste concert nog wel eens de neiging al te veel af te dwalen, na een uurtje of zes à zeven muziek zitten de hersens ook bij mij vol, niet hier. Lewis houdt je zonder meer bij de les.

Dat lukt John McLaughlin eerder op de avond minder goed. Althans deels. Er zijn prachtige momenten, vol tegen rock aanleunende jazz, met flinke scheuten blues en altijd aangelengd met duidelijk aan de Indiase muziek ontleende patronen, een muziekvorm waar deze gitarist al minstens een halve eeuw in grasduint. Maar ik kan helemaal niets met het mierzoete, ongekend sentimentele ‘The Creator Has a Plan’. En dan heb ik het niet alleen over de tekst die handelt over love en peace, maar vooral over de nietszeggende muziek. Helaas niet het enige moment waar hij de mist ingaat, wel het meest sprekende.