Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam – 19 mei 2022
Mars koloniseren, het is zeker geen nieuwe gedachte. Eén van de mensen die hier sterk mee speelt is de van het geld bulkende Elon Musk, vandaar zijn passie voor ruimtereizen. Het is niet te hopen dat het ooit zo ver komt, de mens zal met deze planeet immers niet anders omgaan dan met de aarde en daar zit niemand op te wachten. Dat is ook de overtuiging van componiste Jennifer Walshe die dit als uitgangspunt gebruikte voor haar cyclus MARS, waarvan gisterenavond het eerste deel zijn wereldpremière beleefde in het Muziekgebouw aan ’t IJ.
Walshe verraste al eerder met opmerkelijke stukken als ‘History of the Voice’ en ‘It’s OK‘ en laat ook met dit nieuwe stuk weer zien en horen de tijdgeest uitstekend aan te voelen. Daarbij overschrijdt ze zoals gewoonlijk de grenzen van het concert moeiteloos. Wat Walshe maakt kan beter aangeduid worden met de term muziektheater. Met video, bewegingstheater, zang en muziek creëert ze een volstrekt eigen wereld. Dat begint al met de leden van Klangforum Wien die allen, behalve dirigente Delyana Lazarova in witte laboratorium pakken het podium betreden, iets dat ook geldt voor de beide zangeressen Loré Lixenberg en Elaine Mitchener, alleen dragen zij ook nog ruimtehelmen. Verderop zien we historische videobeelden van fictieve marsreizen, maar ook, op een kleiner scherm, de percussionist die abstracte schilderijen maakt met uit de ruimte afkomstige mineralen. Verder is er vaak prachtig bewegingstheater, met als hoogtepunt de slow motion bewegingen die de leden van het ensemble maken tijdens de beelden van een raketlancering.
Lixenberg, die hier de zieke Juliet Fraser vervangt en Mitchener werken met het libretto dat Mark O’Connell voor dit werk schreef. Meestal horen we ze spreken, twee astronauten verbeeldend die samen vijf maanden in een raket doorbrengen, onderweg naar Mars. Soms horen we ze ook schreeuwen, krijsen en op andere wijze hun emoties uiten, die hebben ze duidelijk niet altijd geheel onder controle en ja soms horen we ze ook zingen. En waar gaan die gesprekken over? Opvallend vaak over nogal triviale, regelmatig banale zaken en over technische dingen die moeten gebeuren of die juist mis gaan. Zoals in die scène tegen het einde waarbij er diverse alarmen afgaan en de dames duidelijk in paniek raken. Het zijn die momenten die ook muzikaal het meest enerverend zijn en waarbij Klangforum Wien duidelijk op chaos afstevent, dat terwijl we op andere momenten meeslepende ritmische structuren ontwaren. Boeiend zijn ook de momenten waarop Walshe juist kiest voor bijzonder verstilde momenten, middels een gruizige klankwereld of zelfs voor volkomen stilte. De stilte die heerst in de ruimte.
