In dit tweede deel van een serie van drie rondom de Amerikaanse componist John Cage aandacht voor zijn ‘Number Pieces’. Het Engelse Apartment House nam voor Another Timbre alle stukken, dertien in totaal, op voor de bezetting van vijf tot veertien musici. Waadoor stukken als ‘Four6’ en ‘One7’, die hier gisteren voorbij kwamen, er buiten bleven. Vier tot het maximum gevulde Cd’s telt deze box die internationaal terecht met lof werd overladen.

In de laatste vijf jaar van zijn leven componeerde Cage nagenoeg alleen nog die ‘Numer Pieces’, in totaal meer dan veertig. Van de dertien stukken op dit album zijn er twaalf waarbij Cage de bezetting nauwkeurig voorschrijft, de uitzondering is het eerste stuk voor een bezetting van vijf musici: ‘Five’. Het ensemble nam het vier keer op, iedere Cd begint ermee, zo aantonend hoe zeer de bezetting de klank van het stuk vormt. Maar veel meer dan de bezetting voorschrijven deed Cage niet, het enige wat hij zo ongeveer aangeeft is wanneer instrumenten samen moeten klinken en wanneer niet, al het andere moeten de musici zelf maar uitzoeken. Apartment House, zo lezen we in het uitgebreide boekje in de box, ging daarbij zeker niet over één nacht ijs. En wellicht is dat ook wel wat het meest opvalt bij deze uitvoeringen: ze hebben iets onontkoombaars. Je kunt je met andere woorden, niet voorstellen dat het ook anders had gekund dan zo.

Het meest bijzondere stuk op de eerste schijf is het voor piano en ensemble geschreven ‘Fourteen’. Opvallend daarbij is dat de piano een hoofdrol speelt, zonder dat er ook maar één toets wordt aangeraakt. Vrij duistere klankwolken zijn het gevolg. Eén van de langste stukken in de box is het veertig minuten durende ‘Five3’ voor trombone en strijkkwartet, eveneens te vinden op de  eerste Cd, een bijzondere combinatie. Gescheiden door vaak vrij lange stiltes horen we schitterende microtonale klankwolken aan ons voorbij trekken. De tweede Cd bevat eveneens twee wat langere stukken, het twintig minuten durende ‘Seven’ en het ruim vijftig minuten durende ‘Seven2’. Wat in dat eerste stuk het meest opvalt is wederom de piano, alleen nu wordt juist welr het klavier bespeeld, sterker nog: met veel nadruk, het staat in krachtig contrast met de microtonale klankwereld. ‘Seven2’ kenmerkt zich door twee zaken, ten eerste de bezetting van basfluit, basklarinet, bastrombone, cello en twee contrabassen, wat natuurlijk een vrij duister geluid oplevert, ten tweede hebben de drie percussionisten een grote rol, hun instrumenten voornamelijk gebruikend als klankkast.

Apartment House wijkt niet vaak af van de voorgeschreven instrumentatie, een uitzondering is ‘Five4’, te vinden op de derde schijf. Slechts twee in plaats van drie percussionisten, die hier voor de verandering echt als slagwerk fungeren en klarinetten, in plaats van de voorgeschreven saxofoons. Eenzelfde behandeling krijgt ‘Six’ dat het ensemble uitvoert met twee percussionisten. Verder treffen we ‘Thirteen’ aan voor kamerensemble, het laatste werk dat Cage schreef en dat opvallend melodieus klinkt en het eveneens een half uur durende ‘Ten’ van een jaar eerder, met prachtige, zeer gevarieerde wolken van klank. De vierde schijf bestaat voor het grootste deel uit ‘Eight’, dat een uur in beslag neemt. Cage schreef dit stuk, voor vier koperblazers en vier houtblazers in 1991 voor The Trisha Brown Dance Company. Het is bovendien het enige stuk waarin Cage crescendi en diminuendi toestaat.

Een aantal stukken zijn te beluisteren via Bandcamp. De box is daar ook te koop: