Onlangs besteedde ik hier aandacht aan twee, voor mij totaal onbekende componisten uit Oekraïne: Anatol Kos-Anatolsky en Myroslav Skoryk. De violiste Solomiya Ivakhiv, zelf afkomstig uit het op dit moment door geweld verscheurde land, speelde op haar album ‘Poems and Rhapsodies’ van elk een stuk voor viool en orkest. In datzelfde verslag schreef ik dat ik geen componisten uit dit land kende, daarbij één naam vergetend, Maxim Shalygin. Hij is hier meerdere keren al voorbij gekomen, de laatste keer met zijn album ‘Maze of Pleasures’. Inmiddels is er een nieuwe aanleiding want het Kamerorkest van het Noorden bracht een digitale EP uit met zijn stuk ‘SATARSA’ en een door hem gemaakte bewerking van een deel van het ‘Concert voor gemengd koor’ van Alfred Schnittke.

Voor ‘SATARSA’ liet Shalygin zich inspireren door de gelijknamige tekst van Julio Cortazar waarin de hoofdpersoon zich laat leiden door palindromen, bijvoorbeeld woorden of zinnen die van links naar rechts, maar ook van rechts naar links gelezen kunnen worden. Op Wikipedia vond ik dit voorbeeld: “A man, a plan, a canal: Panama”. Shalygin zelf zegt over dit gegeven en dus de doorwerking in zijn muziek:  “When I read the story of Cortazar “Satarsa”, I immediately felt the mysterious musical current in it. Surprisingly, for more than 15 years, I periodically return to his unusually rich work and find sources of inspiration for myself. My SATARSA is a desert of pleasure. A desert with gardens of paradise, crooked mirrors and an endless horizon, from which the melodies of our past lives are heard.” Uiterst bedeesd, in zichzelf gekeerd, zo klinken de eerste klanken, al snel overgaand in vrij dramatische, lange lijnen. Een stijl waarbij Shalyin dat mysterie wat hij hierboven noemt, verklankt. Opvallend is dat hij na vrij korte tijd weer terugkeert naar de ingetogen klanken om dan aansluitend in een veel rustiger tempo, als een aanzwellende storm, het gehele traject nog een keer af te leggen. Halverwege hoor ik dan die “gardens of paradise, crooked mirrors and an endless horizon”.

Het belang voor de hedendaagse muziek van de in 1998 overleden Alfred Schnittke behoeft geen betoog. Zijn muziek is tijdloos en wordt terecht nog vrij regelmatig gespeeld. Het tweede deel van diens ‘Concert voor gemengd koor’, getiteld ‘Where every verse is filled with grief’ bewerkte Shalygin voor vijftien strijkers, speciaal voor dit Groningse kamerorkest. Zoals de titel reeds aangeeft is dit een vrij dramatisch en ingrijpend deel, iets dat Shalygin in zijn versie prima weet over te brengen. Aan de wijze van bewerken is overduidelijk te merken dat Shalygin diepgaand beïnvloed is door zijn beroemde voorganger. De duistere kracht van de strijkers, de mooie wisselingen in volume, de hoge mate van spiritualiteit maakt dit tot een prachtige bewerking.

En prachtig gespeeld door dit voor mij tot nu toe onbekende kamerorkest, ongetwijfeld gedirigeerd door Shalygin zelf.

Bekijk hier een korte film over dit project: