Oorlog in Oekraïne met de Russen als agressor. Dat vraagt om actie en het is goed om te zien dat dat ook overal gebeurt. Waaronder acties gericht tegen de Russische regering, oligarchen en bedrijven die het bewind steunen. Maar laten we niet de fout maken om alles en iedereen over één kam te scheren. Want het mogen er relatief weinig zijn, er zijn zeker ook Russen die overduidelijk de kant van Oekraïne kiezen. Eén daarvan is de celliste Maya Fridman, die samen met de Oekraïense pianiste Anna Fedorova dezer dagen overal benefietconcerten geeft, maar die in de afgelopen maandag ook twee bijzonder interessante Cd’s uitbracht via Trptk. Op ‘Ten Songs of Change’ van Marion von Tilzer is ze zowel in de rol van celliste als van vocaliste te horen en op ‘The Forest in April’ horen we haar samen met het Noord Nederlands Orkest in twee celloconcerten van Jan-Peter de Graaff.
Fridman bevestigt hiermee weer eens haar status als celliste van vooral hedendaags repertoire, deels speciaal voor haar geschreven. Soms ontstaat dat zelfs in nauwe samenwerking tussen de componist en deze musicus, zoals dat ook het geval is met die ‘Ten Songs of Change’ op teksten van de Chinese schrijfster Lulu Wang. Fridman nodigde beiden uit om iets te doen met de ‘I Tjing’, één van de belangrijkste oude Chinese teksten. Fridman zelf zegt over dit standaardwerk: “Just like poetry, it’s not so much about the words, but more about the feeling the words evoke connecting us to our own innate wisdom, the wisdom of nature, of which we are a part. In the same way, music is an art form with the power to connect us to this deeper form of being.” En het blijft duidelijk niet bij woorden, want het is deze wijsheid die de inspiratie vormt om in actie te komen, bijvoorbeeld door het geven van die benefietconcerten. Maar ook door dit werk waarin Fridman het zich absoluut niet gemakkelijk maakt, onder andere door niet te werken met vertalingen van deze teksten, maar te kiezen voor voordracht in het Chinees. De boodschap brengen Fridman en Von Tilzer, hier ook te horen op piano, perfect over. Dit is bijzonder spirituele muziek, met eigenlijk maar één nadeel: we zien de dames niet spelen. Want zeker Fridman. zo merkte ik al eerder op, moet je zien spelen. Maar laat ik niet zeuren en blij zijn dat deze prachtige compositie bij Trptk verscheen, want wat klinkt deze opname weer perfect! Dat alleen het allerbeste voor deze platenmaatschappij voldoet, betaalt zich hier dubbel en dwars terug.
De twee celloconcerten van De Graaff, nummer vier, ‘Rimpelingen’ en nummer vijf, ‘The Forest in April’ werden op twee verschillende data opgenomen in de Oosterpoort in Groningen. Vandaar dat het orkest in ‘Rimpelingen’ wordt gedirigeerd door Sander Teepen en ‘The Forest in April’ door Nicoló Foron. ‘Rimpelingen’ werd oorspronkelijk geschreven voor Hans Woudenberg, die in 2017 afscheid nam als cellist bij Asko|Schönberg. De première vond plaats tijdens het Gaudeamus Festival en kwam ook hier aan bod. Nu speelt Fridman het. op haar eigen, gloedvolle wijze. Een hoogtepunt is het ‘Scherzo’, niet in de laatste plaats vanwege de klank van dit uit leden van het orkest bestaande ensemble, maar zeker ook vanwege de krachtige bijdrage van de cellist. ‘The Forest in April’ voltooide De Graaff begin vorig jaar, dit keer speciaal voor Fridman. En we horen hier het orkest in volle sterkte. Direct in het eerste deel, ‘The Forest’ hoor je dat De Graaff dit stuk speciaal voor Fridman schreef. De spiritualiteit die dit deel ademt past perfect bij haar krachtige en tegelijkertijd doorleefde spel. Het lijkt erop dat Fridman De Graaff ook echt flink heeft uitgedaagd, want dit celloconcert klinkt een stuk moderner en experimenteler, vooral het relatief lange tweede deel ‘The Echo Chamber’, dan ‘Rimpelingen’.