Componist en toetsenist Anthony Pateras vormt inmiddels een vaste waarde op deze blog, gebruik vooral de zoekfunctie om te zien wat ik eerder over hem schreef. Bijzonder aan Pateras is dat hij zijn werk als componist blijft afwisselen met dat van (improviserend) uitvoerder, beiden komen hier dan ook uitgebreid aan bod. De twee stukken op het bij All That Dust verschenen ‘Duos for Other Instruments’, dat hij maakte met violist Erkki Veltheim, waar Pateras al meer dan twintig jaar regelmatig mee samenspeelt, horen in die tweede categorie thuis, terwijl het bij Bocian Records verschenen ‘Pseudacusis’ en het door Eugene Ughetti uitgevoerde ‘Hypnagogics’ overduidelijk onder de hedendaags gecomponeerde muziek vallen. ‘The traces of a mistake, the most simple one possible the reactions of even younger children’ en ‘Distance bestows then takes right back’, beiden verschenen als download bij Superpang, zitten daar wat tussenin. Het zijn composities, maar dan van Pateras en Rohan Drape samen.

‘Duos for Other Instruments’ bevat twee stukken. In ‘Ersatz’ horen we Pateras op celeste en Veltheim op altviool, in ‘Golden Point’ op klavecimbel en mandoline. Bij Pateras en het is zeker niet de eerste keer dat ik dat opmerk, gaat het eigenlijk altijd om het wezen van klank en de manier waarop deze zich uit. Melodieën schrijven doet hij niet en verhalen vertellen behoort evenmin tot zijn metier. Het tegenovergestelde is vaak waar, ook hier weer. Er gebeurt nagenoeg niets. In ‘Ersatz’ maakt Veltheim repetitieve bewegingen, terwijl Pateras een indringende klankwolk produceert en in ‘Golden Point’ is het evenzeer een aaneenschakeling van minuscule patronen. In beide gevallen met een drone tot gevolg die gedurende het gehele stuk als een hardnekkig lage drukgebied blijft hangen. Klank, pure klank, dat is waar het om gaat.

‘Pseudacusis’ is een stuk voor veertien musici, of beter gezegd: twee keer zeven. Er is namelijk sprake van een zogenoemd “tape septet” en een “live septet”, waarbij het tweede septet dus meespeelt met de eerste. Vergeleken met ‘Duos for Other Instruments’ is dit een beduidend complexer werk met veel meer variatie. En toch, ook hier gaat het weer primair om de klank en ook hier valt de repetitieve structuur op, al ligt deze nu minder aan de oppervlakte. Zo zitten er bijvoorbeeld ook een aantal aan noise verwante passages in. Wat dit stuk verder interessant maakt is de bijzonder originele klankwereld, waarbij de gebruikte instrumenten nogal eens op vrij onorthodoxe wijze worden bespeeld en elektronica, ook in de vorm van veldgeluiden, een belangrijke rol speelt. En hulde voor de prachtige opnames door Tomasz Kubiak. Vooral bijzonder omdat het hier een live uitvoering betreft, in 2019 gemaakt tijdens Sacrum Profanum Festival in het Poolse Krakau.

‘The traces of a mistake, the most simple one possible the reactions of even younger children’, zoals gezegd een gezamenlijk werk van Pateras en Drape, vinden we in twee versies: voor piano en elektronica en voor een kwartet, met daarin naast piano en elektronica slagwerk en viool, met als gastmusici Maria Moles en Veltheim. En aangezien zowel Drape als Pateras pianist en organist zijn en beiden met elektronica werken biedt het ze de mogelijkheid van stoel te wisselen. Zo horen we in de duoversie Pateras op piano en Drape op elektronica en is dit in de versie voor kwartet omgekeerd. Eerst even naar de duoversie. Intiem, opvallend fragiel pianospel hier, in combinatie met klankwolken gemaakt met de elektronica. In de kwartetversie is de piano eveneens leidend en ondersteunen de percussie en de viool de elektronica, het levert een mooi en rijkgeschakeerd klankbeeld. Verder bevat dit digitale album ‘Distance bestows then takes right back’. We horen hier Pateras op piano en beiden op pijporgel. Ook hier is de piano leidend, met fragiele, repetitieve patronen. Maar het meest opvallende is de noise die middels het orgel wordt gemaakt, op het irritante af, maar een werkwijze die  tegelijkertijd wel een heel bijzondere kleuring aan dit stuk geeft.

Tot slot aandacht voor ‘Hypnagogics’. Deze compositie maakt deel uit van het bij Room40 verschenen ‘Agglomeration Of Measurement’ van percussionist Eugene Ughetti. Op dit album speelt de oprichter en artistiek leider van Speak Percussion een zestal stukken van evenzoveel Australische componisten. Hoe mooi de andere stukken ook zijn, hier beperk ik mij tot het stuk van Pateras. Een stuk dat zich vrijwel geheel in het allerhoogste spectrum afspeelt, daar waar de ijle klanken oplossen in de stilte. Het geluid dat je krijgt als je met een strijkstok langs koper gaat. Het wordt aangevuld met diverse soorten belletjes tot een meditatief geheel en verderop met mooi natuurlijk aandoend spel op hout.

Alle albums zijn te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop: